Δεκάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και πολλοί περισσότεροι έχουν τραυματιστεί στις σφοδρές πολεμικές συγκρούσεις που έχουν ξεσπάσει από τις 4 Απριλίου έξω από την Τρίπολη, όταν ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ διέταξε τα στρατεύματά του – τον Εθνικό Λιβυκό Στρατό – να εξαπολύσουν επίθεση για την κατάληψη της λιβυκής πρωτεύουσας από την κυβέρνηση του Φάγεζ ας Σάρατζ, ο οποίος υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη.
Ο 75χρονος στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ είναι ο άνθρωπος που προελαύνει αργά αλλά σταθερά από το 2014, από την Βεγγάζη στα βορειοανατολικά της χώρας.
Μετά την τελευταία επίθεση στην Τρίπολη, στα βορειοδυτικά, η Λιβύη μοιάζει να βυθίζεται ξανά στον εμφύλιο, που στην ουσία ξεκίνησε και δεν τελείωσε ποτέ μετά την πτώση του Καντάφι, το 2011.
Ο ίδιος ο στρατάρχης παρουσιάζεται ως διώκτης του ισλαμικού εξτρεμισμού αλλά κατηγορείται από αντιπάλους του πως θέλει να γίνει ο νέος Καντάφι στη θέση του Καντάφι.
Ποιος είναι όμως ο Χαλίφα Χάφταρ;
Ο 75χρονος σήμερα στρατάρχης ήταν αξιωματικός στο πραξικόπημα που έφερε τον Καντάφι στην εξουσία το 1969, αλλά έπεσε στην δυσμένεια του Λίβυου δικτάτορα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 .
Ο Χάφταρ αυτοεξορίστηκε στις ΗΠΑ, όπου πήρε την αμερικανική υπηκοότητα, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία για να επιστρέψει.
Ο στρατιωτικός ξαναγύρισε στη Λιβύη το 2011, για να συμμετάσχει στον εμφύλιο πόλεμο που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ και ο οποίος τερμάτισε την 42ετή κυριαρχία του Καντάφι.
Στο εξής η χώρα περνά σε πολιτική αστάθεια καθώς τζιχαντιστικές οργανώσεις, αντάρτικες ομάδες, φυλές και άλλες πολιτικές δυνάμεις μάχονται μεταξύ τους για την επικράτηση.
Ο Χάφταρ εμφανίζεται δυνατά στο προσκήνιο στη Λιβύη και το 2014, όταν αντιτάχθηκε στην αποτυχία του επονομαζόμενου τότε Γενικού Εθνικού Κογκρέσου (GNC) να προφυλαχθεί από την άνοδο των αντάρτικων ομάδων.
Ο ίδιος εμφανίστηκε ως διώκτης των τζιχαντιστών και ξεκίνησε με την παραστρατιωτική του δύναμη, τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό, εκστρατεία κατά των ισλαμιστικών πολιτοφυλακών.
Πολλοί στρατιωτικοί του ανατολικού τμήματος της χώρας εντάσσονται στον Λιβυκό Εθνικό Στρατό και ο Χάφταρ αρχίζει να εδραιώνει τη δύναμή του.
Αρχικά «καθάρισε» από τους τζιχαντιστές την Βεγγάζη και η πόλη έγινε το «προπύργιό» του.
Από τα ανατολικά ξεκίνησε την προέλαση για την κατάκτηση της χώρας, ισχυροποιώντας σε κάθε νίκη την κυριαρχία του, απέναντι στις εκάστοτε τοπικές ή γενικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών.
Στις αρχές του έτους, ο ΕΛΣ έθεσε υπό τον έλεγχο του Χάφταρ την νευραλγική για την οικονομία της χώρα περιοχή με τα κοιτάσματα πετρελαίου.
Η περιοχή λεγόταν «Πετρελαϊκή Ημισέληνος», στην βορειο-ανατολική Λιβύη, ενώ ο στρατάχρης κατέλαβε την Ντέρνα, προπύργιο των ακραίων ισλαμιστών και μοναδική πόλη του ανατολικού τμήματος που δεν βρισκόταν υπό τον έλεγχό του.
Στη συνέχεια κινήθηκε δυτικά και τώρα βρίσκεται προ των πυλών της πρωτεύουσας της χώρας, Λιβύης.
Γιατί επιτέθηκε τώρα στην Τρίπολη
Λόγω των συγκρούσεων στα νότια της λιβυκής πρωτεύουσας, αναβλήθηκε επ΄αόριστον η εθνική διάσκεψη που επρόκειτο να διεξαχθεί στις 14-16 Απριλίου στην κεντροδυτική Λιβύη, με θέμα την εθνική ενοποίηση της χώρας και ένα χρονοδιάγραμμα για τις εκλογές, που αργούν.
Στις 25 Ιουλίου 2017, οι Φάγεζ αλ-Σαράζ και Χαλίφα Χάφταρ συναντήθηκαν κοντά στο Παρίσι και δεσμεύτηκαν να εργασθούν για να βγάλουν την χώρα από το χάος.
Τον Μάιο 2018, συμφωνούν να συνεργασθούν για την οργάνωση εκλογών στο τέλος του 2018. Όμως, ο στρατηγός Χάφταρ θα μποϊκοτάρει διεθνή διάσκεψη τον Νοέμβριο στην Ιταλία και οι εκλογές δεν θα διεξαχθούν ποτέ.
Εκτός όμως από πολιτικό, ίσως υπάρχει και οικονομικό κίνητρο πίσω από την επίθεση του Χάφταρ στην Τίπολη. Το τελευταίο διάστημα στην ανατολική Λιβύη, μία τραπεζική κρίση πλήττει σκληρά τα συναλλαγματικά αποθέματα.
«Ο στρατός του Χάφταρ χρηματοδοτείται από πρόσωπα και ομάδες με ίδιο συμφέρον και γι’αυτό ο στρατάρχης πρέπει να «κινείται» συνεχώς για να μην χάσει τα μετρητά» αναφέρει στο Timeο ειδικός αναλυτής για την Λιβύη, Frederic Wehrey.
Από ποιες χώρες υποστηρίζεται ο Χάφταρ
Επισήμως, όλα τα κράτη – μέλη του ΟΗΕ υποστηρίζουν την κυβέρνηση Φάγεζ ας Σάρατζ.
Στην πραγματικότητα όμως, ορισμένες κυβερνήσεις «είχαν παράλληλες συνομιλίες με διάφορους παράγοντες που επέτρεψαν να αγνοήσουν τη νομική διαδικασία και να προχωρήσουν στη στρατιωτική διαδικασία» εξηγεί ο Elham Saudi, συνιδρυτής μίας ΜΚΟ δικηγόρων για την «Δικαιοσύνη στη Λιβύη» με έδρα το Λονδίνο.
Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες είναι:
– η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που θέλουν να περιορίσουν την επιρροή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη Λιβύη.
– η Ρωσία, η οποία έχει περιθάλψει τραυματίες στρατιώτες του ΕΛΣ και έχει αναφερθεί ότι τυπώνει χρήματα για λογαριασμό του στρατάρχη.
– Η Γαλλία, η οποία τον βλέπει ως το κλειδί για τη σταθεροποίηση της Λιβύης και την επιβράδυνση της ροής των μεταναστών στην Ευρώπη.
Ωστόσο, το Παρίσι ανακοίνωσε ότι δεν έχει «κρυφή ατζέντα» στη Λιβύη ενώ, σύμφωνα με ανακοίνωση της διεθνώς αναγνωρισμένης λιβυκής κυβέρνησης, ο Εμανουέλ Μακρόν τηλεφώνησε χθες Δευτέρα στον Φάγεζ ας Σάρατζ για να του τονίσει ότι εναντιώνεται στην έφοδο των δυνάμεων του Χάφταρ στην Τρίπολη.
– Η Ιταλία ωστόσο, η οποία θέλει επίσης να αποτρέψει τη μετανάστευση μέσω της Λιβύης, διαφωνεί με τη σιωπηρή υποστήριξη της Γαλλίας στον Χάφταρ.
Και οι ΗΠΑ;
Πριν λίγες μέρες, λόγω των βίαιων συγκρούσεων στην Τρίπολη, ο αμερικανικός στρατός ανακοίνωσε την προσωρινή αποχώρηση δυνάμεων που σταθμεύουν στη Λιβύη, χωρίς να προσδιορίσει τον αριθμό τους, αφήνοντας ουσιαστικά χωρίς υποστήριξη τις δυνάμεις της αναγνωρισμένης από τη διεθνή κοινότητα κυβέρνησης GNA, του Φαγέζ αλ-Σάρατζ.
Οι ΗΠΑ υποστηρίξουν τις ένοπλες ομάδες που μάχονται κατά του Ισλαμικού Κράτους και την Αλ Κάιντα, μεταξύ των οποίων και ο στρατός της GNA.
Πρόσφατα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο καταδίκασε την επίθεση του Χάφταρ και κάλεσε τις δυνάμεις του ΕΛΣ «να επιστρέψουν στις θέσεις τους».
«Αλλά η Λιβύη, απλώς δεν είναι κορυφαία προτεραιότητα για την Αμερική» για περαιτέρω δράση, όπως καταλήγει προσθέτει ο Joost Hiltermann, διευθυντής του προγράμματος της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής στο International Crisis Group («Διεθνή Ομάδα Κρίσεων»).
Πληροφορίες από Time, AFP, Reuters
