Σημαντικές αλλαγές στο καθεστώς επιτήρησης και ελέγχου των ΟΤΑ μέσω του «Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ» καθώς και οριζόντιες περικοπές από τους ΚΑΠ για τη χρηματοδότηση τους, ενσωματώθηκαν στο νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας «Ίδρυση Παρατηρητηρίου Άνοιας» που ψηφίστηκε το βράδυ της Τρίτης.
Σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση, οι ρυθμίσεις που προωθήθηκαν αποσκοπούν στην άμεση αντιμετώπιση και «την αποκατάσταση διαπιστωθεισών δημοσιονομικών δυσλειτουργιών» στους ΟΤΑ. Μετά δύο έτη λειτουργίας του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ φάνηκε η ανάγκη, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση, αλλαγής της μεθόδου αξιολόγησης της οικονομικής κατάστασης των ΟΤΑ και υπαγωγής τους σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης. Στην ουσία όμως πρόκειται για πλήρη απώλεια της αυτοτέλειας του ΟΤΑ και υπαγωγή του σε σκληρή επιτήρηση, εφόσον διαπιστωθούν δημοσιονομικές αποκλείσεις στον προϋπολογισμό του.
Σύμφωνα λοιπόν με τις νέες ρυθμίσεις αν το Παρατηρητήριο, μετά από αξιολόγηση και παρακολούθηση εφαρμογής από τον ΟΤΑ των προτεινόμενων μέτρων, διαπιστώσει εξακολουθητική αδυναμία ισοσκέλησης του προϋπολογισμού του, με αιτιολογημένη απόφασή του και διαπιστωτική πράξη του υπουργού Εσωτερικών, ο ΟΤΑ υπάγεται υποχρεωτικά σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης.
Οι όροι υποχρεωτικής ένταξης σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης και επιτήρησης
Με την ένταξή του στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης, ο ΟΤΑ είναι υποχρεωμένος εντός συγκεκριμένης προθεσμίας να καταθέσει στο Παρατηρητήριο Σχέδιο Οικονομικής Εξυγίανσης, το οποίο θα πρέπει να ψηφιστεί από την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των δημοτικών συμβούλων, και το οποίο θα πρέπει να περιγράφει συγκεκριμένα την ακριβή εφαρμογή των κάτωθι παρεμβάσεων:
- μέτρα είσπραξης των χρωστούμενων προς τους ΟΤΑ και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής,
- αναστολή ή περιορισμό των προσλήψεων,
- εθελοντικές μετατάξεις ή επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού – κατά παρέκκλιση κάθε άλλης ειδικής ή γενικής διάταξης,
- πραγματοποίηση μόνο υποχρεωτικών ή πλήρως ανελαστικών δαπανών,
- αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές,
- αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (σε ποσοστό μέχρι και 3 τοις χιλίοις) και του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων (από 0,5% μέχρι και 2%).
- διάθεση μέρους ή του συνόλου των εσόδων από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (κρατική επιχορήγηση) για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών προς τρίτους.
- καθορισμό κατηγοριών πράξεων των συλλογικών οργάνων και μονομελών οργάνων του ΟΤΑ που αποστέλλονται υποχρεωτικά για τον έλεγχο νομιμότητας από την αρμόδια για την εποπτεία αρχή.
- ο υπό εξυγίανση ΟΤΑ μπορεί να ζητήσει δανειοδότηση από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, για την κάλυψη του ελλείμματος του προϋπολογισμού.
Επίσης, ο ΟΤΑ που τίθεται σε πρόγραμμα εξυγίανσης, χάνει το δικαίωμα να καταρτίσει προϋπολογισμό, καθώς με την νέα ρύθμιση η δυνατότητα αυτή παραχωρείται στην αρμόδια για την εποπτεία του ΟΤΑ. Δηλαδή το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας ΟΤΑ θα καταρτίσει και θα επικυρώσει μη ισοσκελισμένο προϋπολογισμό του υπό εξυγίανση ΟΤΑ.
Σημειώνεται ότι στο πρόγραμμα εξυγίανσης μπορεί να ενταχθεί ένας ΟΤΑ κατόπιν σχετικής αίτησής του.
«Λογαριασμός Εξυγίανσης ΟΤΑ» στο ΤΠΔ με χρηματοδότηση από ΚΑΠ
Για τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Εξυγίανσης των ΟΤΑ συστήνεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ο «Λογαριασμός Εξυγίανσης των ΟΤΑ», τον οποίο διαχειρίζεται το υπουργείο Εσωτερικών.
«Τον Λογαριασμό βαρύνουν ιδίως οι δαπάνες χρηματοδότησης των ΟΤΑ για την κάλυψη του συνόλου ή μέρους των οφειλών τους, στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικού προγράμματος αποπληρωμής τους, το οποίο εγκρίνεται με απόφαση του Παρατηρητηρίου, και για την πληρωμή των δπανών τους, καθώς και τυχόν εγγυήσεις για τα δάνεια».
Σε ότι αφορά στη χρηματοδότηση του Λογαριασμού, αυτή προέρχεται, «σε ετήσια βάση από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους και συγκεκριμένα σε ποσοστό 4% επί αυτών που αποδίδονται στους ΟΤΑ για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών τους, και, εφόσον κριθεί απολύτως αναγκαίο, με ισόποση χρηματοδότηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, πέραν αυτής που προορίζεται για την ενίσχυση των ΚΑΠ».
Σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς και με τα σημερινά δεδομένα των προβλεπόμενων αποδόσεων ΚΑΠ, το ποσό που θα περικοπεί οριζόντια από όλους τους δήμους της χώρας για να μεταφερθούν στον Λογαριασμό Εξυγίανσης των ΟΤΑ ανέρχονται στα 250 εκ. ευρώ.
Στην ουσία πρόκειται για περικοπές που ισοδυναμούν με δύο δωδεκατημόρια και μάλιστα ενώ είναι δεδομένη νέα μείωση των αποδόσεων και για το 2015 για τους ΟΤΑ.
Ωστόσο τα ποσά θα μπορούν να διαφοροποιηθούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών μετά από πρόταση του Παρατηρητηρίου και αφού ληφθεί υπόψη το πιστωτικό υπόλοιπο του Λογαριασμού στις 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου οικονομικού έτους.
Επιπλέον στον Λογαριασμό μεταφέρονται και τα 70 εκ. ευρώ, που είναι αδιάθετα χρηματικά διαθέσιμα του προγράμματος «Αυτοδιοίκηση – Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη (ΑΚΣΙΑ), τα οποία προορίζονταν για την στήριξη μικρών δήμων, την ενίσχυση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης και την άμβλυνση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και την προώθηση της διαδημοτικής συνεργασίας και προέρχονται από την απόδοση ληξιπρόθεσμων οφειλών που αποπληρώθηκαν μέσω του ειδικού προγράμματος.
Στην τροπολογία προβλέπεται και διαδικασία για την καταβολή των χρεών των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων προς το Ελληνικό Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Μεταξύ των μέτρων υπάρχει και η δυνατότητα συμψηφισμού των χρεών με την κρατική επιχορήγηση, μέχρι ποσοστού 5% των ΚΑΠ. Δηλαδή θα μπορεί να περικόπτεται η επιχορήγηση για να καλυφθούν χρέη προς το Δημόσιο.
