Ρυθμίσεις-σκούπα για τα οικονομικά των δήμων και θεσμικές παρεμβάσεις που στήνουν ασφυκτικό κλοιό ελέγχου στις δράσεις και στις δαπάνες των ΟΤΑ προβλέπει τροπολογία του υπουργείου Εσωτερικών. Η τροπολογία κατατέθηκε στη Βουλή χθες Δευτέρα και εντάχθηκε στο σχέδιο νόμου «Ίδρυση Παρατηρητηρίου Άνοιας, βελτίωση Περιγεννητικής Φροντίδας και ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας».
Πρόκειται για παρεμβάσεις που κινούνται στο πλαίσιο εφαρμογής της δημοσιονομικής στρατηγικής της χώρας και της κυβερνητικής πολιτικής στη βάση των μνημονιακών συμφωνιών.
Αλλάζει η μέθοδος παρακολούθησης και αξιολόγησης της οικονομικής κατάστασης δήμων και περιφερειών από το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ («ΕΣΠΑ με «Big Brother» στους δήμους»).
Αυστηροποιείται ο έλεγχός τους και ορίζονται συγκεκριμένα μέτρα και κυρώσεις στους ΟΤΑ, ώστε να μην προκύπτουν παρεκκλίσεις ως προς την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού τους (έσοδα – έξοδα). Επίσης, προβλέπονται μέτρα για την κατά γράμμα εφαρμογή των οριζόμενων στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης των ΟΤΑ.
Σε περίπτωση που το Παρατηρητήριο διαπιστώσει απόκλιση από τους τριμηνιαίους στόχους άνω του 10% ενημερώνει, εντός ενός μήνα από τη λήξη του τριμήνου τον ΟΤΑ, την αρμόδια για την εποπτεία του Αρχή και το υπουργείο Εσωτερικών, παρέχοντας οδηγίες και συστάσεις για τη διόρθωση της απόκλισης.
Το Παρατηρητήριο ζητά από τον προϊστάμενο οικονομικών υπηρεσιών του ΟΤΑ ή νομικού του προσώπου αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων και σύνταξη έκθεσης (συνολικός δανεισμός, υποχρεώσεις που μπορεί να προκύψουν από δίκες σε εξέλιξη και από τυχόν αναδοχή οφειλών νομικών του προσώπων κ.ά.) εφόσον ένας ΟΤΑ ή νομικό του πρόσωπο:
- έχει αδυναμία κατάρτισης ισοσκελισμένου αρχικού προϋπολογισμού
- έχει μεν επικυρωμένο προϋπολογισμό από την αρμόδια για την εποπτεία του Αρχή, αλλά έχει εγγράψει σε αυτόν πλασματικά ή υπερεκτιμημένα έσοδα, ή και δεν εγγράψει τις υποχρεωτικές του δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων των απλήρωτων υποχρεώσεών του στο πραγματικό ύψος τους.
Το Παρατηρητήριο αξιολογεί την έκθεση για την οικονομική εξυγίανση και εφόσον κρίνει ότι εξακολουθούν τα προβλήματα ισοσκέλισης του προϋπολογισμού μπορεί να αποφασίσει, και αφού εκδοθεί διαπιστωτική πράξη του υπουργού Εσωτερικών, την υπαγωγή του ΟΤΑ υποχρεωτικά σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης. Στη συνέχεια, ο ΟΤΑ καλείται να συντάξει Σχέδιο Οικονομικής Εξυγίανσης (ΣΟΕ).
«Μέτρα» για εξυγίανση
Μάλιστα, συμπληρώνονται οι υφιστάμενες διατάξεις και ορίζεται ότι η ένταξη στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης συνεπάγεται, μεταξύ άλλων:
- «άμεση εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων που προβλέπονται από τη νομοθεσία για τη διασφάλιση της είσπραξης των απαιτήσεων του ΟΤΑ και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής»
- αναστολή και περιορισμό των προσλήψεων
- πρόβλεψη για εθελοντικές μετατάξεις ή επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού, με νομοθετική ρύθμιση κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης
- πραγματοποίηση μόνο υποχρεωτικών ή πλήρως ανελαστικών δαπανών
- αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές
- αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας για τα ακίνητα που βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του δήμου σε ποσοστό 3%, και επιβολή του τέλους υποχρεωτικά από το δήμο, σύμφωνα με το ποσοστό αυτό μέχρι την οικονομική εξυγίανσή του. Ομοίως, αύξηση του συντελεστή επιβολής του τέλους επί των ακαθάριστων εσόδων και παρεπιδημούντων από 0,5% μέχρι και 2%.
- διάθεση μέρους ή του συνόλου των εσόδων από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) επενδυτικών δαπανών για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων κάθε είδους οφειλών και κατά προτεραιότητα ληξιπρόθεσμων οφειλών σε τρίτους
Μάλιστα, υπάρχουν προβλέψεις για κυρώσεις, πειθαρχικές και ποινικές, σε όσους δεν τηρούν τα οριζόμενα.
Ως λόγος για τις αλλαγές αυτές προβάλλεται από την κυβέρνηση η εμπειρία των δυο ετών εποπτείας του Παρατηρητηρίου που κατέδειξε την ανάγκη να αντιμετωπιστούν διαπιστωθείσες δημοσιονομικές δυσλειτουργίες από τον τρόπο με τον οποίο ορισμένοι δήμοι διαχειρίζονταν τα οικονομικά τους και διοχέτευαν τις δαπάνες τους.
Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα στους υπουργούς Εσωτερικών και Οικονομικών, με κοινή απόφασή τους, για περιπτώσεις δήμων, όπου διαπιστώνονται ουσιώδεις αποκλίσεις από τους οικονομικούς στόχους τους, να προβλέπουν εγγραφή πίστωσης ειδικού αποθεματικού κεφαλαίου στους προϋπολογισμούς των ΟΤΑ, ως ποσοστό επί του συνόλου των τακτικών εσόδων τους.
Το ειδικό αυτό αποθεματικό (άρθρο 5) δεν μπορεί να μετατραπεί σε δαπάνες, καθώς δεν επιτρέπεται η μεταφορά πιστώσεων εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό, ή για εγγραφή νέων που δεν είχαν αρχικά προβλεφθεί. Αυτό δεν θα ισχύει μόνο στην περίπτωση που, με όμοια υπουργική απόφαση και εντός της χρήσης, μειωθεί το ποσοστό του.
Ληξιπρόθεσμες και άλλες οφειλές
Παράλληλα, προβλέπεται ρύθμιση για το ζήτημα αποπληρωμής βεβαιωμένων και ληξιπρόθεσμων οφειλών των δήμων και των περιφερειών προς το Ελληνικό Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Στην περίπτωση της εφάπαξ αποπληρωμής των ΟΤΑ ρυθμίζονται και οι όμοιες οφειλές των νομικών προσώπων τους. Αποπληρωμή γίνεται και μέσω συμψηφισμού με ποσά που αναλογούν σε ποσοστό τουλάχιστον 5% επί των εσόδων τους από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ), που προορίζονται για κάλυψη αντίστοιχων δαπανών τους για τους δήμους, και επί των εσόδων τους από τους ΚΑΠ, που προορίζονται για κάλυψη αντίστοιχων δαπανών των περιφερειών.
Στην αιτιολογική έκθεση σημειώνεται ότι η απόδοση των δόσεων στους δικαιούχους φορείς, «εφόσον γίνεται σε βάρος των ανωτέρω πόρων από το υπουργείο Εσωτερικών είναι βέβαιη». Επίσης, τονίζεται ότι στα έως σήμερα οριζόμενα ως προς τη διαγραφή προστίμων προσαυξήσεων κ.λπ. προστίθεται διάταξη ώστε να περιλαμβάνονται και οφειλές που υπερβαίνουν το ποσό του 1.000.000 ευρώ, δεδομένων των οικονομικών μεγεθών των δήμων.
Παράλληλα, στην αιτιολογική έκθεση σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών που θα ρυθμιστούν προέρχεται από υποχρεωτική αναδοχή τους, βάσει των διατάξεων του άρθρου 10 του ν. 4071/2012. Σύμφωνα με αυτές, η αναδοχή των οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο και το ΙΚΑ των δημοτικών επιχειρήσεων είναι υποχρεωτική για τους ΟΤΑ που τις έχουν συστήσει, παρά το γεγονός ότι οι δημοτικές επιχειρήσεις αποτελούσαν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και διέπονταν από τους κανόνες της αγοράς.
Οι ΟΤΑ δεν ευθύνονται για τις οποίες φορολογικές και διαδικαστικές παραβιάσεις των επιχειρήσεων που έχουν λυθεί και τεθεί σε εκκαθάριση.
Τέλος, υπάρχουν ρυθμίσεις θεμάτων σχετικά με βεβαιωμένες οφειλές στις ΔΟΥ των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και ρύθμιση αναφορικά με τη συνομολόγηση δανείων από ΟΤΑ με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
