Η Γαλλική Σχολή Αθηνών διοργανώνει σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), έκθεση αφιερωμένη στην Αθήνα του 1917 με σπάνιο οπτικό υλικό. Αξίζει να το δείτε.
1915. Παρά την αρχική ουδετερότητα της Ελλάδας στον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γαλλοαγγλικά στρατεύματα της Αντάντ (Entente) είχαν αποβιβαστεί στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1915 και είχαν συγκροτήσει την Στρατιά της Ανατολής. Βρισκόμαστε στην αρχή του «Εθνικού Διχασμού».
Η Ελλάδα σύντομα θα διαιρεθεί και επισήμως στην Κυβέρνηση των Αθηνών υπό τον βασιλιά Κωνσταντίνο και στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ένθερμο υποστηρικτή των Συμμάχων. Ο «Εθνικός Διχασμός» κορυφώθηκε το 1916, με τον ναυτικό αποκλεισμό που επέβαλαν οι Σύμμαχοι στην «Παλαιά Ελλάδα» προκειμένου να υποχωρήσει ο Κωνσταντίνος, καθώς και με την σύγκρουση μεταξύ των Συμμάχων και μονάδων του τακτικού στρατού και παραστρατιωτικών οργανώσεων. Η σύγκρουση αυτή έμεινε γνωστή ως «Τα Νοεμβριανά».
Γάλλοι στρατιωτικοί φωτογράφοι δρούσαν στην Ελλάδα ήδη από το 1915. Με την εξαίρεση των «Νοεμβριανών», το επίκεντρο των στρατιωτικών εξελίξεων βρισκόταν στην βόρεια Ελλάδα. Ωστόσο, στην διάρκεια του 1917, η Φωτογραφική Υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής πραγματοποίησε τις περισσότερες φωτογραφικές λήψεις της στην Αθήνα.
Είναι ενδεικτικό ότι -σύμφωνα με τα αρχεία της Médiathèque de l’Architecture et du Patrimoine- για το έτος 1917, υπάρχουν 505 φωτογραφίες από την Αθήνα, και μόλις 149 από την Θεσσαλονίκη. Το 1917 ήταν εξάλλου μια μεταβατική και κομβική χρονιά για την Ελλάδα: ύστερα από έντονες εσωτερικές πολιτικές και διπλωματικές ζυμώσεις, τον Ιούνιο του 1917, οι Σύμμαχοι της Αντάντ συνόδευσαν τον Βενιζέλο στην Αθήνα, απέπεμψαν τον Κωνσταντίνο και η χώρα εισήλθε στον πόλεμο.
Πρόκειται για σπάνιες πτυχές και εικόνες της πόλης, οι οποίες έχουν με την πάροδο του χρόνου λησμονηθεί ή χαθεί. Ανακαλύπτει κανείς συνοικίες που εξαφανίστηκαν λόγω πολεοδομικών αλλαγών ή και αρχαιολογικών ανασκαφών, το τοπίο πριν από την εντατική αστικοποίηση και πολεοδόμηση που θα ακολουθήσει λόγω της άφιξης των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής, ένα αρχιτεκτονικό σύνολο, στο οποίο δεσπόζει ακόμη ο νεοκλασικισμός, πριν από το μπετόν ή και την έντονη στροφή προς το Βυζάντιο.
Η φωτογραφική ματιά των Γάλλων στρατιωτών επικεντρώθηκε, ευνόητα, και στον ανθρώπινο παράγοντα. Σκηνές του δρόμου προβάλλουν την –ενίοτε δραματική– ζώσα πραγματικότητα έχοντας ως «σκηνικό βάθους» τυχαίες απόψεις του αστικού τοπίου, τόσο στο κέντρο της πόλης όσο και σε όμορες προς αυτό γειτονιές.
Οι φωτογραφίες της έκθεσης αποτελούν έργο της Φωτογραφικής και Κινηματογραφικής υπηρεσίας του στρατού (Section photographique et cinématographique de l’armée, SPCA). Η υπηρεσία αυτή συστάθηκε τον Ιανουάριο του 1917 με την συγχώνευση της Φωτογραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Section photographique de l’armée, SPA) και της Κινηματογραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Section cinématographique de l’armée, SCA), ενώ, συγχρόνως, οι στρατιωτικές αρχές επέβαλαν ότι οι φωτογράφοι να είναι υποχρεωτικά στρατιώτες. Στόχος της υπηρεσίας ήταν να αντιταχθεί στην γερμανική προπαγάνδα πολέμου και να καταρτίσει ένα αρχείο για τον ιστορικό του μέλλοντος.
Η έκθεση, στο μουσείο Μπενάκη, βλέπει την Αθήνα του 1917 μέσα από την ματιά και τις αναζητήσεις αυτών των ξένων στρατιωτών και προσπαθεί να εντοπίσει και να αναδείξει τα σημεία εκείνα που τους κέντρισαν το ενδιαφέρον και αποτέλεσαν βασική πηγή έμπνευσης.
Το σπάνιο οπτικό υλικό προέρχεται από την φωτογραφική υπηρεσία του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, το οποίο έδρασε στα Βαλκάνια κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και είναι γνωστό ως «Στρατιά της Ανατολής».
