Ο ιδρυτικός μύθος του θεάτρου έχει ως εξής: το 1992, η καλλιτεχνική διεύθυνση της Φόλκσμπύνε ανατέθηκε από την πολιτική ηγεσία του Βερολίνου στον ήδη καταξιωμένο αλλά και αβανγκάρντ σκηνοθέτη Φρανκ Κάστορφ, με την εξής προειδοποίηση: είτε θα κάνεις τη Φόλκσμπύνε διάσημη μέσα στα δύο επόμενα χρόνια είτε το θέατρο θα κλείσει.
Ο Κάστορφ πέτυχε, θα λέγαμε, τον στόχο του – για την ακρίβεια, η Φόλκσμπύνε είναι σήμερα ένα από τα πιο διάσημα θέατρα στον κόσμο.- Στον απόηχο της γερμανικής επανένωσης, η Φόλκσμπύνε γρήγορα εδραιώθηκε ως ένας σημαντικός θεσμός του Βερολίνου, επηρεάζοντας τον θεατρικό κόσμο τόσο στη Γερμανία όσο και διεθνώς. Στα τέλη της δεκαετίας του ενενήντα, η έκφραση «κάν’ το όπως η Φόλκσμπύνε» ήταν διαδεδομένη ανάμεσα στους ανερχόμενους Γερμανούς σκηνοθέτες. Σήμερα, όταν το ελληνικό κοινό αναφέρει ότι μια παράσταση έχει «γερμανικό στυλ», συνήθως εννοεί συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που έχουν ταυτιστεί με το στυλ της Φόλκσμπύνε.
Στο πέρασμα των χρόνων, έμπειροι και νέοι σκηνοθέτες έχουν ανεβάσει παραστάσεις που έχουν γίνει ορόσημα για το εγχώριο και το διεθνές κοινό και έχουν ταξιδέψει σε περιοδείες σε ολόκληρο τον κόσμο. Εκτός από τον Κάστορφ, σκηνοθέτες όπως ο Christoph Marthaler, ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Ρενέ Πόλλες και ο κινηματογραφιστής Christoph Schlingensief έφτιαξαν τη βάση τους στη Φόλκσμπύνε και διαμόρφωσαν τη σκηνοθετική ματιά τους μέσα από τη συνεχή και πολυετή δουλειά τους στο βερολινέζικο θέατρο. Ταλαντούχοι ηθοποιοί όπως οι Χέρμπερτ Φριτς, Sophie Rois, Alexander Scheer και Bernhard Schütz υπήρξαν επίσης μία ισχυρή δύναμη της Φόλκσμπύνε και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση ενός ισχυρού, αναρχικού τρόπου παιξίματος ταυτισμένου με τη Φόλκσμπύνε, παρ’ όλο που ο καθένας τους έχει το δικό του, ξεχωριστό ύφος. Οι εν λόγω ηθοποιοί είναι σταθεροί συνεργάτες της Φόλκσμπύνε και θα συμμετάσχουν και στις παραστάσεις που θα παρουσιαστούν στην Αθήνα.
Όμως, η Φόλκσμπύνε δεν εισήγαγε απλώς πρωτοποριακές ερμηνευτικές τεχνικές και δραματουργικές προσεγγίσεις. Διεύρυνε επίσης τις αντιλήψεις μας για το τι σημαίνει θεατρική παράσταση, έξω από τα στεγανά του «καθαρόαιμου» θεάτρου. Πρόβαλε μια νέα ιδέα για το τι σημαίνει θέατρο μέσα στην πόλη. Εικαστικοί καλλιτέχνες και κινηματογραφιστές όπως ο Christoph Schlingensief και ο Ragnar Kjartansson παρουσιάστηκαν με επιτυχία στις σκηνές της.
Οι αίθουσές της έχουν κατά καιρούς μεταμορφωθεί ριζικά για να φιλοξενήσουν μοναδικές βραδιές που εκπροσωπούν πολλά διαφορετικά πεδία. Από τη δεκαετία του ’90, διοργανώνονται συζητήσεις με επιστήμονες και καλλιτέχνες, οι οποίες έχουν μεταφερθεί στα προγράμματα άλλων θεσμών. Για αρκετά χρόνια, το θέατρο περιόδευε σε διαφορετικές γειτονιές του Βερολίνου με τα βαγόνια του Rollende Road Show.
Ακόμα και σήμερα, οι θεατές έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν παραστάσεις με συχνά αιφνιδιαστικό χαρακτήρα, τις οποίες μπορούν να «ακούσουν», «διαβάσουν», «συζητήσουν» ή «παρακολουθήσουν», ανάλογα με την περίσταση. Στις συναυλίες, αναγνώσεις, συζητήσεις και ταινίες δίνεται αντίστοιχο βάρος με αυτό που δίνεται στις θεατρικές παραγωγές.
Το πρόγραμμα της Φόλκσμπύνε στην Αθήνα
Σε απόλυτη εναρμόνιση με το πνεύμα και τη φιλοσοφία του θεάτρου, το πρόγραμμα της Φόλκσμπύνε στην Αθήνα δεν συνιστά θέατρο με τη στενή έννοια.
Εκτός από τη διασκευή του Παίκτη του Ντοστογιέφσκι από τον Φρανκ Κάστορφ και το Μουρμουρητό του Χέρμπερτ Φριτς, η ομάδα της Φόλκσμπύνε θα στήσει το σκηνικό του Σ’ αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση του Ρενέ Πόλλες στην αυλή της Πειραιώς 260, στα βαγόνια του Rollende Roadshow, που εκτός απ’ τις παραστάσεις, θα φιλοξενήσουν και συναυλίες, ταινίες, εγκαταστάσεις, συζητήσεις, υπηρεσίες σιδερώματος: τέλεια αφορμή για να ξενυχτήσουμε παρέα με γερμανική μπίρα και λουκάνικα.
Το DJ set από τους γνωστούς Βερολινέζους DJ Duo Portobello, επίσης μέλη της Φόλκσμπύνε και οι διάφορες συζητήσεις θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά στο μουσικό και παραστασιακό πρόγραμμα και θα μας χαρίσουν τη συνολική, πολυπρισματική εμπειρία της Φόλκσμπύνε.
Αναλυτικά το πρόγραμμα:
Μάστερκλας με τον Χανς-Τις Λέμαν
«Το μεταδραματικό θέατρο, ο Ρενέ Πόλλες και η βερολινέζικη Φόλκσμπυνε»
Με αφορμή το αφιέρωμα στη Φόλκσμπύνε, προσκεκλημένος του Φεστιβάλ είναι ο σπουδαίος Γερμανός θεωρητικός του θεάτρου Hans-Thies Lehmann (Χανς-Τις Λέμαν). Συγγραφέας της μελέτης-ορόσημο Postdramatisches Theater (1999, Μεταδραματικό θέατρο), ο Λέμαν θα δώσει μάστερκλας με τίτλο «Το μεταδραματικό θέατρο, ο Ρενέ Πόλλες και η βερολινέζικη Φόλκσμπύνε».
Θα αναλυθεί η έννοια του μεταδραματικού θεάτρου και οι διάφορες παρανοήσεις του όρου, καθώς και η συμβολή της Φόλκσμπύνε και σημαντικών δημιουργών που έχουν συνδεθεί με το εμβληματικό αυτό θέατρο, στη διεθνή σκηνή.
ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ – ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Σε συνεργασία με το Goethe-Institut Athen
Σάββατο 17 Ιουνίου, ώρα: 19:00
Ρενέ Πόλλες
Σ’ αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση
«Καθόμουν εδώ τις προάλλες, η ατμόσφαιρα ήταν ευχάριστη, είχα την αίσθηση ότι είμαι σπίτι μου, όταν ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι αυτό ακριβώς το πράγμα – το σπίτι ως χώρος διαβίωσης – δεν σημαίνει τίποτα για τον συνομιλητή που έχω απέναντί μου. Ξαφνικά αρχίζω να βρίσκω την έννοια του «σπιτιού» κάπως εξωφρενική. Είμαι πάντα πρόθυμος να κάνω εποικοδομητικό διάλογο με τον άλλον. Προφανώς, είναι δύσκολο για τον συνομιλητή μου να συλλάβει την έννοια του βιώσιμου χώρου υπό παραδοσιακούς όρους: άλλωστε, δεν έχει σπίτι. Εννοείται, βέβαια, ότι ούτε άστεγος είναι. Προσπαθώ να στρέψω αλλού την κουβέντα και θίγω το ζήτημα του «μέλλοντος». Κι εδώ ισχύουν τα ίδια: το μέλλον δεν σημαίνει τίποτα για εκείνον». Μια ξεκαρδιστική παράσταση που θέτει επί τάπητος μείζονα φιλοσοφικά ζητήματα και διαδραματίζεται στα βαγόνια του Rollende Road Show της Φόλκσμπύνε.
I love you but…. Photo Lenore Blievernicht
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Ρενέ Πόλλες
Παίζουν: Kathrin Angerer, Inga Busch, Trystan Pütter, Samuel Schneider
Σκηνικά: Lenore Blievernicht / Nina Peller με τα βαγόνια της “Rollende-Road-Schau (RRS)” από τους Bert Neumann, Volksbühne am Rosa-Luxemburg-Platz 2000-2006
Κοστούμια: Nina von Mechow • Φωτισμοί: Frank Novak • Κάμερα: Mathias Klütz • Βίντεο: Ute Schall, Deniz Sungur • Μοντάζ: Cemile Sahin • Ήχος: Hans-Georg Teubert, Georg Wedel • Μπούμαν: William Minke • Δραματουργία: Anna Heesen
Με ελληνικούς υπέρτιτλους
Πειραιώς 260 – Προαύλιο
Σάββατο & Κυριακή 17 – 18 Ιουνίου, Ώρα 22:00
Πάρτι με DJ set από τους DJ Duo Portobello
Πειραιώς 260 – Προαύλιο
Σάββατο 17 Ιουνίου, ώρα: 23:30
Συζήτηση για τη Φόλκσμπύνε
Πειραιώς 260 – Προαύλιο
Κυριακή 18 Ιουνίου, Ώρα: 19:00-20:30
Σούμαν – Ο Έρωτας του Ποιητή ή η Επιστροφή των Έφιππων Πτωμάτων
Based on Robert Schumann Dichterliebe
Κάθε Ιούνιο τιμάται η μνήμη των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Πώς συνδέονται οι μνήμες της σφαγής με τον κύκλο τραγουδιών του Ρόμπερτ Σούμαν .
Ο έρωτας του ποιητή, που αποτελεί την ακμή των ποιητικών ασμάτων του γερμανικού ρομαντισμού; Το παρόν καλλιτεχνικό (αυτο)πείραμα αφιερώνεται στον μεγάλο συνθέτη, διερευνώντας την επιρροή του τελευταίου στην ποπ και αβανγκάρντ ροκ σκηνή της Γερμανίας. Ο υπότιτλος της παράστασης παραπέμπει στην ομώνυμη ισπανική ταινία τρόμου: οι νεκροί σηκώνονται από τους τάφους τους καθώς αφυπνίζονται οι μνήμες: στην προκειμένη περίπτωση, οι μνήμες των εξοργισμένων, σφαγιασμένων κατοίκων του Διστόμου. Μια βραδιά ρομαντισμού που στηλιτεύει τα κέντρα ελέγχου πολιτικής ορθότητας που βρίσκει κανείς στην Ευρώπη και την Καλιφόρνια, την Ανατολή και τη Δύση. Μια βραδιά με παραψημένα γερμανικά κεφτεδάκια και μπόλικο ούζο. Θα χρησιμοποιηθεί μηχανή του κιμά – φυσικά.
Συμμετέχοντες: Bernhard Schütz, Reinhold Friedl (piano), Maximilian Brauer, Lilith Stangenberg, Henning Nass και το συγκρότημα Fucking Famous
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 – ΠΡΟΑΥΛΙΟ
Κυριακή 18 Ιουνίου
Ώρα: 23:45
Δευτέρα 19 Ιουνίου
Ώρα: 23:00
Φρανκ Κάστορφ
Ο Παίκτης
Του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι
Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι έγραψε τον Παίκτη σε μια κρίσιμη στιγμή της ζωής του. Μετά από χρόνια εξορίας σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στη Σιβηρία, επέστρεψε στο σπίτι του και βρήκε τη γυναίκα του ετοιμοθάνατη. Λίγο αργότερα, ο αδελφός του και ο καλύτερός του φίλος βρήκαν πρόωρο θάνατο. Συντετριμμένος, ταξίδεψε στη Γερμανία προκειμένου να ξεφύγει από τους δανειστές του. Πολύ γρήγορα έχασε στον τζόγο τα τελευταία του χρήματα και τα δικαιώματα όλων των βιβλίων του. Έχοντας επειγόντως ανάγκη από χρήματα, έγραψε τον Παίκτη μέσα σε είκοσι έξι ημέρες.
Ο Φρανκ Κάστορφ, απερχόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής της Φόλκσμπύνε, έχει ήδη διασκευάσει στο παρελθόν μυθιστορήματα του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Στον Παίκτη χρησιμοποιεί την τεχνική της ζωντανής κινηματογράφησης, σε συνδυασμό με το χαρακτηριστικό σκηνοθετικό του στυλ και ένα ισχυρό καστ ηθοποιών. Ο σκηνοθέτης βλέπει το λογοτεχνικό μανιφέστο που έγραψε ο Ντοστογιέφσκι για τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια σαν «ένα μεγαλειώδες, ζωηρό, δυναμικό πυροτέχνημα στασιμότητας και ακινησίας», που εμπνέεται από τη σπαρακτική ζωή του συγγραφέα.
Συμπαραγωγή: Volksbühne am Rosa-Luxemburg-Platz & Wiener Festwochen 2011
Σκηνοθεσία: Φρανκ Κάστορφ
Παίζουν: Alexander Scheer (Αλεξέι Ιβάνοβιτς), Sophie Rois (Αντονίνα Βασίλιεβνα Ταρασεβίτσεβα), Kathrin Angerer (Πολίνα Αλεξάντροβνα), Hendrik Arnst (Στρατηγός), Georg Friedrich (Μαρκήσιος ντε Γκριέ), Margarita Breitkreiz (Δεσποινίς Μπλανς), Mex Schlüpfer (Κύριος Άστλυ), Frank Büttner (Μαντάμ ντε Κομίνζ & Πόταπυτς), Sir Henry (Μέσα στον κροκόδειλο)
Σκηνικά – Κοστούμια: Bert Neumann
Φωτισμοί: Lothar Baumgarte
Μουσική: Sir Henry
Κάμερα: Andreas Deinert, Mathias Klütz
Μοντάζ ζωντανά επί σκηνής: Jens Crull
Ήχος: Klaus Dobbrick
Δραματουργία: Sebastian Kaiser
Με ελληνικούς υπέρτιτλους
Πειραιώς 260 Δ
Δευτέρα & Τρίτη 19 – 20 Ιουνίου
Ώρα: 19:00
Συζήτηση με τον Φρανκ Κάστορφ μετά την παράσταση
Μάρκους Ερν
Ο Μπέργκμαν στην Ουγκάντα
Video installation
Μια βίντεο-εγκατάσταση από τον βραβευμένο Σουηδό καλλιτέχνη Markus Öhrn (Μάρκους Ερν), που έχει γυριστεί στις φτωχογειτονιές της Καμπάλα, την πρωτεύουσα της Ουγκάντας, στην οποία ο καλλιτέχνης συστήνει στο ευρύτερο κοινό μια αμίμητη παράδοση της περιοχής: τη ζωντανή μετάφραση ταινιών. Μέσα σε μικρές καλύβες στις φτωχογειτονιές, προβάλλονται ξένες ταινίες, κυρίως μπλοκμπάστερ, τις οποίες παρουσιάζουν και σχολιάζουν ζωντανά video jockey (VJ). Οι εν λόγω VJ όχι μόνο εξηγούν την υπόθεση στους θεατές, αλλά και μεταφράζουν επιτόπου τους διαλόγους, ενώ παρέχουν επίσης πληροφορίες για τα δυτικά έθιμα και μοτίβα συμπεριφοράς. Οι VJ είναι σταρ στην Καμπάλα και έχουν το δικό τους φανατικό κοινό.
Ο Ερν ζήτησε από έναν από τους πιο δημοφιλείς VJ να προβάλει την ταινία Περσόνα (1966), μια από τις πιο σημαντικές καλλιτεχνικές ταινίες του παγκόσμιου σινεμά. Κατόπιν, ο Ερν κινηματογράφησε αυτή την ιδιότυπη σινεφιλική περιπέτεια και μετέφρασε στα αγγλικά τη ζωντανή παρουσίαση. Έτσι προκύπτει μια νέα εκδοχή της διάσημης ταινίας του Μπέργκμαν: η Περσόνα μας παρουσιάζεται εκ νέου μέσα από μια αφρικανική ματιά, μέσα από την οπτική των Ουγκαντέζων.
Συνεργασία: Swedish Arts Grants Committee, Volksbühne am Rosa-Luxemburg-Platz Berlin, Kunstenfestivaldesarts Brüssel and Stadsschouwburg Amsterdam.
Πειραιώς 260 – Προαύλιο
Δευτέρα 19 Ιουνίου Ώρα 21:15
Τρίτη 20 Ιουνίου ώρα 23:00
Goshawk
Unlimited World Tour IX: 1. Aegean Micro Disk
Συναυλία
Το Βερολίνο δεν είναι μόνο μια από τις πιο πράσινες πόλεις της Ευρώπης: έχει επίσης και τη μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού του διπλοσάινου στον κόσμο. Το διπλοσάινο είναι ένα είδος γερακιού. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα διπλοσάινα περνούν τον περισσότερο χρόνο τους καθισμένα αντί να πετάνε.
Φαίνεται ότι μόνο τα πιο ανόητα δείγματα του είδους αποδημούν προς το νότο, προς την Αθήνα! Και γιατί όχι; Με αυτή την αποκλειστική συναυλία στην Ελλάδα, η βερολινέζικη μπάντα Goshawk (Διπλοσάινο), που κάνει τακτικές εμφανίσεις στη Φόλκσμπύνε, ανοίγει την ένατη παγκόσμια περιοδεία της που θα απλωθεί σε πέντε ηπείρους και θα διαρκέσει 38 μήνες.
Ο τεχνικός εξοπλισμός τους διαμοιράζεται σε οκτώ βαριά φορτηγά, που μεταφέρουν εντυπωσιακά σκηνικά και φωτισμό.
Μουσικοί: Leonard Neumann (μπάσο), Norman Schulz (κιθάρα), Richard Lucius (ντραμς)
Πειραιώς 260 – Προαύλιο
Δευτέρα 19 Ιουνίου, Ώρα 24:00
René Pollesch
Bad Decisions
Ταινία
«Κάπως έτσι θα πεθάνω – θα είμαι ξαπλωμένος και θα μου λέω ότι σίγουρα υπήρχαν πράγματα στη ζωή μου που θα μπορούσα να τα δω πιο ωραία. Και σίγουρα θα μου έρχονται ιδέες. Αδυνατώ να κάνω κάτι πλέον. Δεν μπορώ καν να κατσουφιάσω. Θα μπορούσα βέβαια να βάλω κάποιον άλλον να κατσουφιάσει στη θέση μου. Πρόσφατα ήμουν καλεσμένος σ’ ένα δείπνο. Ο οικοδεσπότης έσπαγε συνέχεια πιάτα. Τα έχει σπάσει όλα, δεν έχει άλλα. Και τον ρώτησα: Πού πήγαν τα πιάτα σου; Και τι μου απάντησε; «Οφείλει κανείς να είναι ευρηματικός». Φοβερός ο τύπος: πρώτα σπάζει τα πιάτα του και μετά προσπαθεί να σκεφτεί τρόπους αναπλήρωσης. Δεν έχω ιδέα τι θα κάνει. Θα τρώει μήπως στο πάτωμα, θα δανείζεται πιάτα από τους γείτονες, δεν έχω ιδέα».
Η ταινία προέκυψε παράλληλα με τις πρόβες για την παράσταση «Σ αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση».
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Ρενέ Πόλλες
Παίζουν: Trystan Pütter, Samuel Schneider, Franz Beil. Inga Busch, Martha von Mechow, Benjamin Pahlke, Kathrin Angerer, Volker Spengler • Κάμερα: Ute Schall, Mathias Klütz • Σκηνικά: Bert Neumann
Κοστούμια: Nina von Mechow • Μοντάζ: Ute Schall
Φωτισμοί: Hannes Francke, Frank Novak, Georg Heinrich
Ήχος: Hans-Georg Teubert, Georg Wedel, William Minke, Gabriel Anschütz
Mixing: Jochen Jezussek • Βοηθός κάμεραμαν: Cemile Sahin • Βοηθός σκηνοθέτη: Esther Preußler • Δραματουργία: Anna Heesen
Volksbühne am Rosa-Luxemburg-Platz 2016
Πειραιώς 260 – Προαύλιο
Τρίτη 20 Ιουνίου, Ώρα 21:15
Χέρμπερτ Φριτς
Murmel Murmel / Μουρμουρητό
του Ντίτερ Ροτ
Ένα σχέδιο που κυοφορούνταν εδώ και καιρό στο μυαλό του Γερμανού σκηνοθέτη Herbert Fritsch (Χέρμπερτ Φριτς) ζωντανεύει. Πρόκειται για τη νουβέλα του Dieter Roth (Ντίτερ Ροτ) Μουρμουρητό, που κυκλοφόρησε το 1974 με αυτοέκδοση. Στις 178 σελίδες του βιβλίου, ενός λεπτού τόμου σχήματος octavo, επαναλαμβάνεται μία μόνο λέξη: «Murmel».
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο Ροτ έδωσε την άδεια στον Φριτς να διασκευάσει το έργο του για το θέατρο.
Το 2012 ο Φριτς εκπλήρωσε την υπόσχεσή του για πρώτη φορά. Από τους σημαντικότερους ηθοποιούς που συνδέθηκαν με τη Φόλκσμπύνε, τα τελευταία χρόνια ο Φριτς έχει καθιερωθεί ως σκηνοθέτης με τις βραβευμένες μαύρες κωμωδίες του.
Στην ξεκαρδιστική, θεοπάλαβη παράστασή του, δεκατέσσερις ηθοποιοί μουρμουρίζουν αδιαλείπτως τη μοναδική λέξη του βιβλίου και μεταμορφώνουν το κείμενο σε μια υπνωτιστική, ψυχεδελική εμπειρία που δικαιώνει τον εκλιπόντα πλέον Ροτ, πληθωρικό, πειραματικό καλλιτέχνη που το έργο του διακρίνεται για τη δεξιοτεχνία, την άγρια ενέργεια και τη σκοτεινή του αίσθηση.
Σκηνοθεσία – Σκηνικά: Herbert Fritsch
Παίζουν: Florian Anderer, Matthias Buss, Werner Eng, Ingo Günther, Jonas Hien, Simon Jensen, Wolfram Koch, Annika Meier, Anne Ratte-Polle, Bastian Reiber, Stefan Staudinger, Axel Wandtke • Κοστούμια: Victoria Behr
Μουσική: Ingo Günther • Φωτισμοί: Torsten König • Δραματουργία: Sabrina Zwach
Θέατρο Ολύμπια
Παρασκευή & Σάββατο 23 – 24 Ιουνίου, Ώρα 21:00
* Το αφιέρωμα πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Goethe-Institut Athen και του Υπουργείου Εξωτερικών της ΟΔΓ
Φωτογραφία θέματος: Φρανκ Κάστορφ, Ο Παίκτης, του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι © Thomas Aurin