Εθνικό σχέδιο δράσης για την θωράκιση των αρχαιολογικών χώρων

Οι Δελφοί είναι ένας από τους αρχαιολογικούς χώρους για τους οποίους θα καταρτιστούν σχέδια προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (φωτ. Shutterstock).

Το εθνικό σχέδιο δράσης και τα πιλοτικά έργα, που στόχο έχουν την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά και στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα πολιτιστικών χώρων τουριστικής και οικονομικής σημασίας, παρουσίασε χθες, σε συνέντευξη Τύπου, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.

Μεταξύ άλλων, στο συνολικό πρόγραμμα περιλαμβάνονται έργα προστασίας από βραχοπτώσεις στους Δελφούς, αντιπλημμυρικά έργα στον αρχαιολογικό χώρο Δίου και σε μινωικά ανάκτορα της Κρήτης (Φαιστός και Μάλια), έργα πυροπροστασίας στους αρχαιολογικούς χώρους των Φιλίππων και του Μυστρά, τοποθέτηση συστημάτων παρακολούθησης και καταγραφής των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο μικροπεριβάλλον των μνημείων και σχεδιασμός εθνικής στρατηγικής για την προσαρμογή της προστασίας τους. Το ΥΠΠΟΑ διεκδικεί τη συμμετοχή των παραπάνω έργων στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης με προϋπολογισμό 23 εκατ. ευρώ.

«Δεν υπάρχει πρόβλημα στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία μας, οφείλουμε όμως να προβλέψουμε και να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τυχόν προβλήματα», παρατήρησε η υπουργός, συμπληρώνοντας πως καταγράφονται αυξητικές τάσεις στην ένταση και στη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων, με τους ειδικούς να έχουν ως έτη αναφοράς το 2040 και το 2050.

Με αυτόν τον ορίζοντα, οι φάσεις του εθνικού σχεδίου δράσης θα θέτουν στόχους πενταετίας, με την πρώτη από αυτές να εκτείνεται έως το 2025 και να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής: τη δημιουργία ενός καταλόγου κλιματικής τρωτότητας (με έμφαση στις περιοχές που διαθέτουν μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους) και ενός ψηφιακού αποθετηρίου σε σύνδεση με το αρχαιολογικό κτηματολόγιο, τη σύνταξη ενός Εθνικού Καταλόγου Πολιτιστικών Αγαθών σε κλιματικό κίνδυνο, τη σταδιακή κατάρτιση και εφαρμογή τουλάχιστον δώδεκα σχεδίων προσαρμογής ισάριθμων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής (π.χ. Ακρόπολη, Μυκήνες, Δελφοί, Δίον, Ολυμπία, Δήλος), καθώς και την ενεργειακή αναβάθμιση άνω των δεκατριών μουσείων του υπουργείου (όπως εκείνα των Δελφών, της Ολυμπίας, της Πάτρας, του Ηρακλείου, των Ιωαννίνων, της Θήβας κ.λπ.).

Το εθνικό σχέδιο καταρτίστηκε με τη βοήθεια διεπιστημονικής ομάδας εργασίας με πρόεδρο και συντονιστή τον καθηγητή Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωνσταντίνο Καρτάλη.

Στη συνέντευξη Τύπου, ο κ. Καρτάλης παρουσίασε τα συμπεράσματα έρευνας που κατέγραψε τις σχετικές με την κλιματική αλλαγή απόψεις των υπηρεσιών του υπουργείου πολιτισμού και κυρίως των εφορειών αρχαιοτήτων.

Σύμφωνα με τις περισσότερες εφορείες, πέντε είναι οι σοβαρότεροι κίνδυνοι για τις περιοχές που φιλοξενούν αρχαιολογικούς χώρους ή μνημεία: τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η απερήμωση που οδηγεί σε αποσάθρωση του εδάφους, οι αυξανόμενες δασικές πυρκαγιές, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και, τέλος, τα καυσωνικά επεισόδια που έχουν επίδραση κυρίως σε εργαζομένους και σε επισκέπτες.

Στο ερώτημα εάν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην οριοθέτηση των ζωνών προστασίας των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, οι περισσότερες εφορείες απάντησαν από «μάλλον ναι» μέχρι «οπωσδήποτε».

Σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη, πρόκειται για μια συζήτηση που αυτήν τη στιγμή γίνεται και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αφού, όπως τόνισε, «υπάρχει ένας καινούργιος κίνδυνος. Και αυτός ο καινούργιος κίνδυνος είναι ένας αργός κίνδυνος. Εξελίσσεται αργά, δεν έχει τα χαρακτηριστικά της πανδημίας, είναι μια πανδημία σε αργή κίνηση».

Τέλος, οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ότι δεν γνωρίζουν μεθοδολογίες και μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, γι’ αυτό και το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει και ένα κεφάλαιο για την απαραίτητη εκπαίδευση του προσωπικού του υπουργείου Πολιτισμού.