Η ομιλία του Δημάρχου Αιγάλεω, επικεφαλής της “Ριζοσπαστικής Αυτοδιοικητικής Πρωτοβουλίας” (υποστηρίζεται από αυτοδιοικητικούς προσκείμενους στον ΣΥΡΙΖΑ) και μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου ΚΕΔΕ στο Συνέδριο της ΚΕΔΕ στα Ιωάννινα.
“Το φετινό συνέδριό μας, γίνεται σε μια μεταβατική περίοδο τόσο για την Χώρα όσο και την Αυτοδιοίκηση.Είναι η περίοδος που φαίνεται ορατή η έξοδος από την μνημονιακή επιτροπεία και ότι αυτό σημαίνει θεσμικά, οικονομικά, κοινωνικά.
Μια περίοδος που η Αυτοδιοίκηση παρά τις δυσκολίες, αποτέλεσε με τις δράσεις της βασικό κοινωνικό ανάχωμα προστασίας των πολιτών (προσφυγικό, κοινωνικά παντοπωλεία, κοινωνικά φαρμακεία κλπ.).
Είναι έτοιμη σήμερα η Αυτοδιοίκηση για τη μεταμνημονιακή εποχή; Δυστυχώς όχι, χάσαμε δύο χρόνια με ευθύνη της πλειοψηφίας, εγκλωβισμένοι στην λογική της “αριστερής παρένθεσης” και του “τώρα πέφτει η Κυβέρνηση”.
Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω, τις Επιτροπές του “ΝΑΙ”, την υποτιθέμενη “ληστεία των διαθεσίμων”, τους κόφτες, το χάνουμε τους Ευρωπαϊκούς πόρους, το δεν κλείνουν οι αξιολογήσεις και τόσα άλλα.Πατώντας σε υπαρκτές αδυναμίες και αστοχίες της Κυβέρνησης που πρέπει άμεσα να διορθωθούν, π.χ. στην διαδικασία παράτασης των συμβασιούχων, στις συμβάσεις στον Ν. 4412, στο τέλος βοσκής, στις αδειοδοτήσεις των Κ.Υ.Ε. στις λαϊκές αγορές, στην μη πρόσκληση συμμετοχής στην Επιτροπή Συνταγματικής Αναθεώρησης, στήθηκε ένα γαϊτανάκι “πολέμου” με αποκορύφωμα τις αστειότητες του περσινού συνεδρίου στη Θεσσαλονίκη, η Αυτοδιοίκηση ως εμβρυουλκό ανατροπής της Κυβέρνησης.
Αποχωρήσαμε τελευταία στιγμή από την Επιτροπή Διαλόγου, προσωπικές επιθέσεις σε υπουργούς, μηδενίσαμε τα θετικά – βοήθεια στους υπερχρεωμένους Δήμους, Κοινωφελής εργασία (500.000.000,00 €), το πολυνομοσχέδιο, την πρόσληψη για πρώτη φορά 9.000 στην Καθαριότητα, 1.800 προσλήψεις εκκρεμών διαγωνισμών ΑΣΕΠ, 200.000.000,00 € εθνικοί πόροι για τους παιδικούς σταθμούς κ.α.
“Ξεχάσαμε” τις μνημονιακές δεσμεύσεις και την ασφυκτική νεοφιλελεύθερη επιτροπεία που διαλύουν το κοινωνικό κράτος και αυτό αποτυπώνεται και στο κείμενο θέσεων. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι αυτά ανήκουν στο παρελθόν, όπως έλεγε και ο Λένιν “οι άνθρωποι δεν διδάσκονται από τα λάθη των άλλων, ενδεχομένως από τα δικά τους”.
Που βρισκόμαστε όμως τώρα;
Η οικονομική κατάσταση, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Χώρας μας, μετά από την άσκηση 7 και πάμε για 8 χρόνια, νεοφιλελεύθερων μνημονιακών πολιτικών, μείωσης του κοινωνικού κράτους και εσωτερικής υποτίμησης, παρά τις σημαντικές προσπάθειες ανάσχεσης της τελευταίας περιόδου, με τις κοινωνικές παροχές (καθολική πρόσβαση στην στοιχειώδη υγεία, κοινωφελής εργασία, κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης, κοινωνικό μέρισμα, κοινωνικό τιμολόγιο, ΤΕΒΑ κλπ.) και τη μείωση της ανεργίας από 27% σε 20%, που όμως παραμένει δυσθεώρητη, είναι ακόμη πολύ δύσκολη.
Έχουμε δυστυχώς, σταθεροποίηση στο -65% των κρατικών επιχορηγήσεων του 2009, για την Αυτοδιοίκηση, με τις δυσμενείς επιπτώσεις που αυτό επιφέρει στην παροχή κοινωνικού έργου και υπηρεσιών προς τις τοπικές κοινωνίες μας.
Το ειδικό πρόγραμμα πρόσθετης επιχορήγησης για νησιά και ορεινούς όγκους του 2017 που αυξάνεται το 2018 είναι σημαντικό αλλά δεν επιλύει το πρόβλημα. Παρά το γεγονός ότι οι πόροι στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2018, είναι κατά 4,5% αυξημένοι πόρρω απέχουν από την κάλυψη των αυξημένων αναγκών των τοπικών κοινωνιών.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει πολύ περισσότερο από ποτέ σήμερα με την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, να διεκδικήσει την εφαρμογή του Ν.3852/2010 αλλά και μια συμφωνία για τα νέα παρακρατηθέντα σε επενδυτικό πρόγραμμα σύγκλισης των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, προϋπόθεση για την εφαρμογή της όποιας μεταρρύθμισης.
Είναι προφανές ότι κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει στη δυναμικής της,α) το ευρύτερο διεθνές περιβάλλον ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή θεσμική πραγματικότητα (περιφερειοποίηση, τοπική φορολογία κλπ,) όχι με μηχανιστική μεταφορά – copy paste αλλά με δημιουργική ανασύνθεση στο ιστορικό, κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας.
Προσέγγιση που αποτυπώνεται στο κείμενο θέσεων για τις αρμοδιότητες της συνταγματικής αναθεώρησης, μας βρίσκει αντίθετους η μαξιμαλιστική προσέγγιση που αποτυπώνεται.β) την οικονομική πορεία της χώρας εντός, και βάσιμα ελπίζουμε πια εκτός Μνημονίων, τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς περιορισμούς και το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2020-27 μετά το Brexit.
Την σχεδιασμένη αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΣΠΑ – ΕΤΕΠ – Ταμείο Παγκοσμιοποίησης κλπ),γ) την πολιτική επιλογή χρηματοδότησης της τοπικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε μια χώρα με τα γεωμορφολογικά αλλά και τα παραγωγικά χαρακτηριστικά (νησιά – ορεινοί όγκοι, το 70% του ΑΕΠ και του πληθυσμού σε δύο πόλεις), αξιοποιώντας τα τοπικά συγκριτικά πλεονάσματα, ως βασικό μοχλό μιας νέας εθνικής παραγωγικής ανασυγκρότησης με τα αναγκαία θεσμικά και οικονομικά εργαλεία.
Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε έχει γίνει πλέον κοινή συνείδηση η αναγκαιότητα για ριζοσπαστικές τομές στην ανασυγκρότηση του κράτους και στη δημόσια διοίκηση, που σημαντικό κομμάτι της αφορά προφανώς και την Αυτοδιοίκηση.Η συζήτηση όμως που διεξάγεται αυτό το διάστημα για τη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», αποκαλύπτει όλα εκείνα τα στοιχεία μιας σύγχρονης «ελληνικής τραγωδίας».Κρίση και μνημόνια- ηρωικές προσπάθειες κοινωνικής αλληλεγγύης, των ΟΤΑ και της κοινωνίας των πολιτών, έλλειμμα οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, έλλειμμα θεσμικής μνήμης, γραφειοκρατικός λαβύρινθος πολυνομίας, αντινομίας, επικυριαρχίας (προσωρινά λόγω μνημονίων πιστεύουμε), του “παράλογου εθνικού λογιστή” του Γ.Λ.Κ. και μια Αυτοδιοίκηση που στα συλλογικά της όργανα κυριαρχούν οι λάτρεις του “φαίνεσθαι” παρά του “είναι” υπεκφεύγοντας και κυρίως καταγγέλλοντας.
Οι όποιες θεσμικές παρεμβάσεις, θα φέρουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, μόνο εάν συμφωνηθούν και θεσπιστούν κανόνες και αρχές, για τις σχέσεις κράτους και αυτοδιοίκησης και όρους στο πως θα λειτουργεί η ίδια η Αυτοδιοίκηση.Δηλαδή, απαιτεί από την Κυβέρνηση, από το Κεντρικό Κράτος, την ουσιαστική πολιτική απόφαση μεταφοράς εξουσιών και πόρων, από το κεντρικό στο τοπικό επίπεδο και όχι τη διαρκή περιγραφή της αναγκαιότητάς της, ώστε οι θεσμικές παρεμβάσεις να εμπεδώνουν τόσο τις επιταγές του άρθρου 102του Συντάγματος (έστω μέχρι την Αναθεώρησή του) όσο και τις αρχές του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας.
Στόχος μας ως Ελληνική Κοινωνία οφείλει να είναι η ενίσχυση της δημοκρατίας, του δημοκρατικού προγραμματισμού, της διαφάνειας και προ πάντων της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στη διαμόρφωση των δημόσιων πολιτικών για την κάλυψη των αναγκών της. Μπορεί όλα αυτά να τα επιτύχει άμεσα, η επικείμενη μεταρρύθμιση από την Κυβέρνηση αντικατάστασης του “ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ”; προφανώς όχι. Πόρρω απέχουν και οι αντικειμενικοί όροι (θεσμικοί, οικονομικοί, επιχειρησιακή ικανότητα), όσο και οι υποκειμενικοί όροι (πολιτικοκοινωνική πλειοψηφία στήριξής τους, επίπεδο και ποιότητα του ανθρωπίνου δυναμικού)
.Έχει τη δυνατότητα όμως να αποτελέσει το πρώτο ουσιαστικό βήμα ενός οδικού χάρτη, με σημαντικό ενδιάμεσο σταθμό την συνταγματική μεταρρύθμιση, που θα ορίζει το σύγχρονο Ελληνικό κράτος στην μεταμνημονιακή εποχή, στον 21ο αιώνα και αυτό απαιτεί την συνέργεια και όχι τις κραυγές όλων μας Με δεδομένο το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα των υπηρεσιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μπορεί και πρέπει:
– Να διαχωρίσει τις ασκούμενες δημόσιες πολιτικές ανά επίπεδο αυτοδιοίκησης με βάση την αρχή της εγγύτητας για τον προσδιορισμό της τοπικής υπόθεσης και την αρχή της επικουρικότητας για την κατανομή τους και να υιοθετήσει την αρχή της πληρότητας και αποκλειστικότητας στην άσκηση των αρμοδιοτήτων, απλοποιώντας τις σχετικές διαδικασίες με τους ανάλογους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και με ριζική καταπολέμηση της γραφειοκρατίας με την ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και διαλειτουργικότητας των συστημάτων του δημοσίου
– Να “καταργήσει” τις εξουσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ως μακρύ χέρι του κράτους στην Αυτοδιοίκηση και να αντιστοιχίσει όλα τα επίπεδα διοίκησης του κράτους και των τομέων του προς τα επίπεδα της Αυτοδιοίκησης, αρχίζοντας έτσι να κάνει πράξη την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση
– Να περιορίσει και να απλοποιήσει το γραφειοκρατικό αντιπαραγωγικό, αναποτελεσματικό σημερινό ελεγκτικό άχθος, με την άμεση θεσμοθέτηση του Ελεγκτή Νομιμότητας παράλληλα με θεσμοθέτηση εσωτερικών διαδικασιών ελέγχου. Δυστυχώς δεν έχουμε καταθέσει ακόμα την πρότασή μας.
– Να ουσιαστικοποιήσει τις μητροπολιτικές λειτουργίες ως συνέργεια των δύο ισότιμων βαθμών Αυτοδιοίκησης (χωροταξία, δίκτυα, ενέργεια, μεταφορές υδάτινοι πόροι, απορρίμματα), μέχρι την θεσμοθέτησή του ως επιπέδου στην Συνταγματική Αναθεώρηση.
– Να μετατραπεί σταδιακά το Τ.Π.Δ. σε επενδυτική τράπεζα της Αυτοδιοίκησης.
– Να μεγιστοποιηθεί η συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στον επανασχεδιασμό της διαχείρισης του ΣΕΣ 2014-2021(στην ενδιάμεση αναθεώρηση του ΣΕΣ). Έως τότε αξιοποιώντας άμεσα υπαρκτές δομές ΠΕΑΣ, ΕΕΤΑΑ αντί να πειραματιζόμαστε και να αυξηθεί το ποσοστό από το 2,5% στο 10% των πόρων που διατίθενται από το Πράσινο Ταμείο, επείγει να του αποδοθεί άμεσα η απόδοση των τόκων από το ΤΠΔ.
– Να προσδιορίσει ένα χρηματοδοτικό μονοπάτι υλοποίησης του όλου εγχειρήματος μέσω ενός επενδυτικού σχεδίου σύγκλισης των διαπεριφερειακών, ενδοπεριφερειακών και ενδοδημοτικών ανισοτήτων σε δίκτυα και υποδομές, βασική προϋπόθεση της ισόρροπης, χωρικά, παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.
Οι υπουργικές εξαγγελίες είναι σίγουρα ένα καλό πρώτο βήμα, όμως δεν αρκεί. Η υποχρέωση του κράτους προς την Αυτοδιοίκηση μετά την κατάργησή του νόμου 3986/2011 στο νέο μεσοπρόθεσμο 2018-21, ξεπερνά τα 10 δις €. Με ορίζοντα 7ετίας (μετά την έξοδο από μνημόνια) και πάντα σε σχέση με τις δυνατότητες της χώρας μπορεί να κάνει το μονοπάτι πραγματικότητα.
– Να κατοχυρωθεί η ισοτιμία των αιρετών σε όλο το φάσμα της εκπροσώπησης (Κοινοβούλιο, Περιφέρεια, Δήμοι). Επαναφορά καθεστώτος δωσιδικίας.
– Να κατοχυρωθεί η ισοτιμία των αιρετών σε όλο το φάσμα της εκπροσώπησης (Κοινοβούλιο, Περιφέρεια, Δήμοι) και να επανέλθει το καθεστώς της δωσιδικίας και για τους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης.
– Τέλος, να καθιερωθεί η απλή αναλογική με ασφαλιστικές δικλείδες κυβερνησιμότητας και η ουσιαστική ενδοπεριφερειακή και ενδοδημοτική αποκέντρωση, με δημιουργία θεσμικού πλαισίου ενθάρρυνσης της συμμετοχής των πολιτών.
Η άμεση εφαρμογή της απλής αναλογικής, αποτελεί μια πρόκληση εκδημοκρατισμού και αλλαγής κουλτούρας, στο σύνολο του πολιτικοδιοικητικού συστήματος και θα συμβάλει ουσιαστικά στον τερματισμό της αναπαραγωγής του αυταρχικού, πελατειακού κεντρικού πολιτικού συστήματος στο τοπικό επίπεδο, στην καλλιέργεια συναινέσεων και προγραμματικών συνθέσεων και ιδιαίτερα στην καταπολέμηση των υπερδιογκωμένων εγωισμών και των “ιδιοκτησιακών” αντιλήψεων, που σήμερα σε μεγάλο βαθμό βιώνουμε και που τα social media υπερμεγενθύνουν, ευτελίζοντας τη δημόσια ζωή.
Η αναμονή συνολικής αλλαγής του θεσμικού πλαισίου, απλώς διατηρεί τις σημερινές στρεβλώσεις του δημαρχοκεντρικού μοντέλου (το 20% του πρώτου γύρου, εξασφαλίζει το 60% των εδρών στο δεύτερο). Τέλος, πέρα από τις άμεσες θεσμικές παρεμβάσεις αυτό που απαιτείται πρώτα απ’ όλα, είναι η αποσαφήνιση του ρόλου της αυτοδιοίκησης στο καταστατικό θεσμικό πλαίσιο της χώρας και η αντιστοίχιση του με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Καθήκον μας λοιπόν ως σύνολο της Αυτοδιοίκησης (Α και Β βαθμού), η εκπόνηση ολοκληρωμένης πρότασης στη διαδικασία της συζήτησης για τη Συνταγματική Αναθεώρηση μέσα από ένα κοινό συνέδριο ΚΕΔΕ – ΕΝΠΕ στο τέλος του 2018.
Παράλληλα οφείλουμε, στο πλαίσιο της συζήτησης με το Υπουργείο για την αλλαγή του Καλλικράτη, την κατάθεση αναλυτικών θέσεων και προτάσεων, για τη θεσμοθέτηση νέου καταστατικού χάρτη και νέου Δημοτικού Κώδικα. Διαπραγμάτευση με την Κυβέρνηση στη βάση αυτού του σχεδίου και έκτακτο θεματικό συνέδριο μετά την κατάθεση της κυβερνητικής πρότασης, για την διαμόρφωση της τελικής θέσης της Αυτοδιοίκησης απέναντι στην κυοφορούμενη αλλαγή.
Κυρίες και Κύριοι Υπουργοί, της Κυβέρνησης και των Κοινοβουλευτικών Κομμάτων, γιατί εσείς έχετε τη νομοθετική πρωτοβουλία.
Μεταρρύθμιση χωρίς αποσαφήνιση των σχέσεων κεντρικού, περιφερειακού, τοπικού, ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας, δημοκρατικό προγραμματισμό, αποκέντρωση πόρων και εξουσιών, επαρκής στελέχωση των ΟΤΑ, εμβάθυνση της δημοκρατίας με απλή αναλογική και θέσπιση μορφών ουσιαστικής συμμετοχής των πολιτών, δεν έχει μέλλον ούτε νόημα.
Αγαπητές, αγαπητοί συνάδελφοι της πλειοψηφίας,
Θα κλείσω με παράφραση ενός στίχου του Σαββόπουλου “η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει την δική μας μελαγχολία και έρχονται οι στιγμές που πρέπει να αποφασίσουμε με τι να πάμε και τι να αφήσουμε”.
Σας καλούμενα αποφασίσουμε να πάμε στην συζήτηση για την μεταμνημονιακή εποχή με διάθεση ουσιαστικής συνεργασίας και άμεσες διαδικασίες επεξεργασίας συγκεκριμένων θέσεων και προτάσεων για να διεκδικήσουμε, ως Αυτοδιοίκηση και αγωνιστικά αν χρειαστεί ουσιαστικό ρόλο στο μέλλον αυτού του τόπουκαι να αφήσουμε κραυγές, ατέρμονες καταγγελίες και υποταγές σε κομματικούς σχεδιασμούς κυβερνητικής αποσταθεροποίησης, όχι μόνο γιατί είναι πολιτικά ατελέσφοροι αλλά και γιατί υπονομεύουν την ίδια την διεθνή υπόσταση της Χώρας, που φαίνεται πως ανακάμπτει.
Λειτουργώντας ως Αυτοδιοίκηση μπορούμε να το καταφέρουμε γιατί αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από όσα μας χωρίζουν.
