Παρέμβαση του υπουργού Εσωτερικών κ. Παναγ. Σκουρλέτη στις εργασίες της διημερίδας που οργάνωσε η Περιφέρεια Αττικής υπό τον τίτλο, «Δημοκρατία, Δικαιώματα, Διαφάνεια και Δημόσιες Πολιτικές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση: Η πρόκληση της Συνταγματικής Αναθεώρησης» (Δείτε ΕΔΩ) με περιεκτική αναφορά στα μεγάλα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στις κυοφορούμενες μεταρρυθμίσεις που θα χαρακτηρίζουν τη νέα νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης.
Ο κ. Π. Σκουρλέτης αξιοποιώντας την ευκαιρία προσδιόρισε τα πολιτικά δικαιώματα και τη Δημοκρατία στους ΟΤΑ με την επίκληση της ανάγκης “να οικοδομηθούν θεσμοί κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου στους ΟΤΑ και κυρίως η θέσμιση ενός δικαιότερου και αντιπροσωπευτικότερου εκλογικού συστήματος” ούτως ώστε να υποστηρίξουν “ζητήματα ποιότητας της δημοκρατίας και ώριμα αιτήματα της κοινωνίας.”
Παρατίθεται το σύνολο της αναφοράς του κ. υπουργού:
«Πόσο επίκαιρη είναι η συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση; Υπάρχουν σήμερα οι όροι και οι προϋποθέσεις, είναι ώριμες και ευνοϊκές οι συνθήκες, για μία ουσιαστική και τελεσφόρα τροποποίηση του καταστατικού χάρτη της χώρας;
Είναι ερωτήματα που τίθενται συχνά στο δημόσιο διάλογο, απηχώντας πότε ένα γνήσιο προβληματισμό, για τις προοπτικές ευδοκίμησης της σημαντικότερης από τις μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, κάτω από το βάρος μιας δύσκολης επικαιρότητας και πότε μια υπόρρητη αμφισβήτηση της δυνατότητας για ριζοσπαστικές, προοδευτικές αλλαγές στο Σύνταγμα, μέσα σε συνθήκες επιτήρησης και –για να το πούμε καθαρά- de facto περιορισμού της νομοθετικής κυριαρχίας της χώρας.
Χωρίς να υποτιμά κανείς την αξία ή τη βασιμότητα, ως ένα βαθμό, τέτοιων προβληματισμών, μπορεί και πρέπει επίμονα να αντιπαρατάξει δύο επισημάνσεις:
Από τη μια πλευρά, την κοινή πλέον παραδοχή ότι η δυσμενής συγκυρία, η περιπέτεια της χώρας, κατά τα τελευταία έτη, έχει τις ρίζες της, μεταξύ άλλων και σε δομικές παθογένειες του τρόπου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, αλλά και εν γένει του τρόπου οργάνωσης και των τριών λειτουργιών της ελληνικής πολιτείας, παθογένειες τις οποίες το Σύνταγμα, υπό τη σημερινή του μορφή, αντικειμενικά δεν στάθηκε δυνατό να αποτρέψει.
Από την άλλη, το γεγονός ότι η ίδια η διαδικασία που η κυβέρνηση έχει θέσει σε κίνηση, προκειμένου να καταστεί εφικτή σήμερα μία αναθεώρηση του καταστατικού χάρτη της χώρας με πρόσημο προοδευτικό και με «ατζέντα» αντιδιαμετρική προς τις «νομοτέλειες» του νεοφιλελεύθερου δογματισμού, μέσα από έναν πλατύ διάλογο στους κόλπους, όχι μόνο της επιστημονικής κοινότητας και των αρμόδιων θεσμικών παραγόντων αλλά και της ίδιας της κοινωνίας, συμβάλλει αναντίρρητα –και ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα– στην εμβάθυνση και την ουσιαστικοποίηση του πολιτικού διαλόγου, του κυττάρου δηλαδή της δημοκρατίας και πολύτιμου εφοδίου για την υπέρβαση των πολλαπλών σήμερα αδιεξόδων της ελληνικής πολιτείας.
Η διημερίδα που ξεκινά σήμερα, με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής, προσφέρει ένα εξαιρετικό παράδειγμα: Τόσο οι θεματικοί άξονες των επιμέρους ενοτήτων όσο και η επιλογή των ομιλητών, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μία γόνιμη συζήτηση ικανή να προσφέρει πολύτιμα συμπεράσματα προς αξιοποίηση, στο πλαίσιο της εξελισσόμενης διαδικασίας του επιστημονικού και κοινωνικού διαλόγου για τη συνταγματική αναθεώρηση.
Μιας και το θεματικό πεδίο, όμως, της διημερίδας εντοπίζει το σχετικό προβληματισμό στα μεγάλα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επιτρέψτε μου -και με την ιδιότητα του αρμόδιου υπουργού-, να επισημάνω και έναν ακόμα παράγοντα που καθιστά επίκαιρη μια τέτοια συζήτηση που συσχετίζει τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι θεσμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Αναφέρομαι στη διαδικασία για την αναθεώρηση του «Καλλικράτη».
Ο χρόνος και η οικονομία αυτού του χαιρετισμού, δεν μου επιτρέπουν να επεκταθώ στην παρουσίαση αυτής της πρωτοβουλίας που εδώ και καιρό βρίσκεται σε εξέλιξη, με πρωτοβουλία του ΥΠΕΣ και με διαδικασίες που επίσης ξεκινούν από έναν ανοιχτό, εκ βαθέων δημοκρατικό διάλογο.
Δεν θα μπορούσα, ωστόσο, να μην επισημάνω, κοιτώντας τους τίτλους των επιμέρους θεματικών αυτής της διημερίδας, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που μας παρέχει η χρονική σύμπτωση των δύο αυτών εμβληματικών μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών.
«Πολιτικά Δικαιώματα και Δημοκρατία στους ΟΤΑ». Αποτελεί ήδη κοινή παραδοχή ότι οι προβληματισμοί αναφορικά με το σύστημα διοίκησης των ΟΤΑ, η ανάγκη οικοδόμησης θεσμών κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου στους ΟΤΑ και κυρίως η θέσμιση ενός δικαιότερου και αντιπροσωπευτικότερου εκλογικού συστήματος, συγκροτούν αναμφίβολα σήμερα ζητήματα ποιότητας της δημοκρατίας και ώριμα αιτήματα της κοινωνίας.
«Δημόσιες Πολιτικές των ΟΤΑ». Η στοιχειώδης εμπειρία της λειτουργίας των ΟΤΑ και του τρόπου συναρμογής των αρμοδιοτήτων τους με εκείνες της κεντρικής διοίκησης, επιτρέπει το συμπέρασμα ότι η εξελισσόμενη διαδικασία «εκκαθάρισης» και αναπροσδιορισμού των αρμοδιοτήτων, χωρίς αλληλεπικαλύψεις και κατακερματισμούς και απονομής τους στο αρμόζον επίπεδο διοίκησης είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
«Οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ – Διαφάνεια, λογοδοσία και εποπτεία στους ΟΤΑ». Η πρόβλεψη νέων μηχανισμών ελέγχου και εποπτείας των ΟΤΑ, χωρίς τις αγκυλώσεις και την δυσλειτουργικότητα του σημερινού συστήματος, αλλά και χωρίς εκπτώσεις στη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του ελέγχου, αποτελούν βασικό άξονα της εξελισσόμενης μεταρρύθμισης.
Η εξυγίανση των οικονομικών, αλλά και η διασφάλιση της αυτοτέλειας των ΟΤΑ, μέσα και από τη ριζική αναθεώρηση των υφιστάμενων διαδικασιών, αποτελούν αναγκαίους όρους για την αποτελεσματική άσκηση του θεσμικού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
«Μητροπολιτική Διοίκηση και Περιφερειακή Ανάπτυξη». Κανένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό και καρποφόρο, αν δεν συμπεριλαμβάνει ως βασικό του πυλώνα και τους θεσμούς της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, αν δεν «επενδύσει» στη δημιουργία σύγχρονων μητροπολιτικών διοικητικών κέντρων, που θα αποτελέσουν το όχημα για την υπέρβαση της σημερινής «αρρυθμίας» και των παμπάλαιων γραφειοκρατικών προσκομμάτων που υπονομεύουν κάθε υγιή αναπτυξιακή προοπτική. Και αυτό το στοίχημα, αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της εξελισσόμενης μεταρρυθμιστικής παρέμβασης στο θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η ενδεικτική αυτή αντιπαραβολή των κεντρικών ζητημάτων που θέτει η εκδήλωσή σας, ως προς τη συνταγματική αναθεώρηση, με τους βασικούς άξονες της μεταρρύθμισης του Καλλικράτη, αναδεικνύουν την επικαιρότητα και την επιτακτικότητα των δύο μεγάλων μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών που επιτέλους άνοιξαν και βρίσκονται σε εξέλιξη. Έστω, σε συνθήκες δύσκολες που, συχνά, επισκιάζουν αυτό που θα’ πρεπε να είναι πάντα το μεγάλο ζητούμενο. Σε κάθε περίπτωση, ο διαρκής αναστοχασμός για τα ουσιώδη αποτελεί αναγκαίο ποιοτικό συστατικό της δημοκρατίας, τόσο σε συνθήκες νομοθετικών ή και –ιδίως– συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, όσο και πέρα και πάνω από αυτές.
Με την έννοια αυτή, εκδηλώσεις σαν αυτή που ξεκινά σήμερα προσφέρουν τις καλύτερες υπηρεσίες, όχι μόνο στο αποκεντρωτικό, μεταρρυθμιστικό πρόταγμα, αλλά και στην ίδια την ουσία της δημοκρατίας.
Με τη βεβαιότητα ότι αυτή η διημερίδα θα προσφέρει πολύτιμα και άμεσα αξιοποιήσιμα συμπεράσματα, τόσο στο πλαίσιο του διαλόγου για τη συνταγματική αναθεώρηση όσο και σε εκείνο της εξελισσόμενης μεταρρυθμιστικής πρωτοβουλίας για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες σας και προσβλέπω στα γόνιμα συμπεράσματά τους».
