Η θεωρία του Συναισθηματικού Δεσμού (Attachment theory) θεμελιώθηκε ήδη από τη δεκαετία του 1930 από τον ψυχαναλυτή John Bowlby και αναπτύχθηκε περαιτέρω στα 1950s από τη Mary Ainsworth.
Σήμερα, θεωρείται από τις πιο σημαντικές και αξιοποιήσιμες προσεγγίσεις στην κατανόηση του ψυχισμού μας, στην ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική, μα και στην καθημερινότητα των οικογενειών.
Περιγράφει το πόσο καθοριστική για τη συναισθηματική ανάπτυξη του βρέφους είναι η σχέση του με το βασικό φροντιστή του, που τις περισσότερες φορές είναι η μητέρα.
Ο τρόπος που συνδεθήκαμε νωρίς, που μας φρόντισαν και που δεχτήκαμε αγάπη, διαμορφώνει καίρια τον τρόπο μας να συνδεόμαστε συναισθηματικά και έπειτα στη ζωή μας.
Όταν το βρέφος βιώνει με βεβαιότητα και σταθερότητα ότι ο φροντιστής είναι εκεί και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, τότε νιώθει εμπιστοσύνη και αναπτύσσει έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό.
Ποια είναι η αξία του ασφαλούς δεσμού;
Δίνει στο βρέφος αίσθημα ασφάλειας και συμβάλλει στο να μπορεί σταδιακά το βρέφος να ρυθμίζει τα συναισθήματά του. Όσο, δηλαδή, το βρέφος παίρνει φροντίδα και ανταπόκριση από τη μητέρα του (και έτσι ρυθμίζονται τα συναισθήματά του), σιγά-σιγά ενδοβάλλει την ικανότητα ρύθμισης και μπορεί να την πετυχαίνει το ίδιο.
Αποτελεί τη βάση, για να μπορεί το βρέφος/παιδί να εξερευνήσει τον εαυτό του, τους άλλους, τον κόσμο. Έτσι, μέσα σε ένα κλίμα στοργικότητας, συναισθηματικής ασφάλειας και εμπιστοσύνης, το παιδί δημιουργεί την αυτονομία του.
Έχει σημασία να θυμόμαστε ότι μιλάμε για μία διαρκή και πολύμορφη σχέση.
Δεν πρόκειται για μία λίστα συμπεριφορών/τεχνικών που πρέπει όλοι οι γονείς να ακολουθούν ή για μία ασφυκτική-συγχωνευτική για τη μητέρα και το βρέφος συνθήκη.
Ο καθένας/η καθεμία και η κάθε οικογένεια διαμορφώνει τις δικές της πρακτικές. Η ανταπόκριση στις ανάγκες του βρέφους σημαίνει φυσικά κάποιες συγκεκριμένες πρακτικές κινήσεις, όπως π.χ. ότι δεν αφήνουμε το βρέφος να κλαίει με τη σκέψη ότι «έτσι μαθαίνει μόνο του να ηρεμεί», γιατί στην πραγματικότητα αυτό που βιώνει είναι ότι είναι αβοήθητο και ότι οι ανάγκες του δεν μπορούν να ικανοποιηθούν.
Ταυτόχρονα, δεν είναι ένας αγώνας για τη μητέρα/το φροντιστή να εξαφανίσει το άγχος από τη ζωή του βρέφους – πράγμα αδύνατο.
Είναι κομβικό ζήτημα η επανόρθωση των δυσάρεστων εμπειριών, γιατί δίνει στο βρέφος μία εμπειρία για το πώς να αντιμετωπίζει το στρες, ως μέρος της ζωής.
Η σχέση με τη μητέρα/το βασικό φροντιστή είναι η πρωταρχική στη διαμόρφωση του συναισθηματικού δεσμού. Παράλληλα, όμως διαμορφώνεται μία «ιεραρχία» δεσμών: το βρέφος συνδέεται και με αδέρφια, παππούδες, άλλους σημαντικούς ενήλικες, παιδαγωγούς.
Βάλια Μαστοροδήμου
Ψυχολόγος MSc
Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία ενηλίκων, παιδιών, εφήβων, οικογένειας
Facebook page: https://www.facebook.com/ValiaEnDynamei
Σημ.: Ο πίνακας είναι της Amanda Greavette
