Πρώτη βιογραφία του Κορνήλιου Καστοριάδη που παραμένει πάντα επίκαιρος, για τη διεισδυτική κριτική του στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων και για το πρόταγμα της αυτονομίας. Αυτός ο κοσμοπολίτης Έλληνας, που δεν έπαψε ποτέ να μελετά την αρχαιοελληνική φιλοσοφία και να εμπνέεται από την αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου π.Χ. αιώνα, παραμένει πάντα επίκαιρος, τόσο για τη διεισδυτική κριτική του στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, όσο και για το πρόταγμα της αυτονομίας, το οποίο ποτέ δεν έπαψε να προβάλλει ως προϋπόθεση για την εμβάθυνση της δημοκρατίας και τη χειραφέτηση της κοινωνίας.
Αυτή είναι η οπρώτη βιογραφία του γραμμένη από τον Φρανσουά Ντος. Βασίζεται σε ενδελεχή έρευνα αρκετών ετών, μέρος της οποίας ήταν και οι συζητήσεις του με περίπου πενήντα άτομα που γνώριζαν τον Καστοριάδη και συνεργάστηκαν κατά καιρούς μαζί του.
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση Ανδρέα Παππά.
Με αφετηρία τη νεανική πολιτική δράση του Καστοριάδη στην κατεχόμενη Αθήνα, ο François Dosse αναφέρεται αρχικά στην άφιξή του στο Παρίσι –ήταν κι αυτός ένας από τους υπότροφους που ταξίδεψαν με το θρυλικό «Ματαρόα»–, τη συμμετοχή του στο γαλλικό τροτσκιστικό κίνημα, την ίδρυση του περιοδικού Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα, στο οποίο θα βάλει τη σφραγίδα του.
Αν και για κάποιο παράξενο λόγο δε διδάσκεται στο πανεπιστήμιο, το έργο του φιλοσόφου Κορνήλιου Καστοριάδη συνεχίζει μέχρι σήμερα με υπόγειο τρόπο την πορεία του. Στην βιογραφία του, την οποία υπογράφει ο ιστορικός François Dosse, αποκαλύπτεται η διαύγεια της πολιτικής σκέψης του Καστοριάδη, η οποία ανιχνεύεται πίσω από πολλούς αριστερούς διανοούμενους σήμερα και αναφέρεται στα ζητήματα της αυτονομίας, τη φαντασία ή την χειραφέτηση. Στο πνευματικό τοπίο της Γαλλίας των τελευταίων χρόνων ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997), αποτελεί ειδική περίπτωση.Το παραγωγικό του έργο συνεχίζεται να διαβάζεται και να ξαναδιαβάζεται παρόλο που ο εικονοκλαστικός αυτός φιλόσοφος δεν απολαμβάνει το κύρος των μεγάλων μορφών της γενιάς του όπως ο Ντελέζ, ο Φουκώ, ο Ντεριντά, ο Μπουρντιέ.
Ο Francois Dosse, απεικονίζει το προσωπικό και πνευματικό του πλαίσιο του ως μαντείου, ενός σοφού του παρόντος χρόνου που αφιέρωσε τη ζωή του στην ατομική και συλλογική χειραφέτηση, για να “αφυπνίσει τους συγχρόνους του από τον πολιτικό τους ύπνο.”
Όμως ο Καστοριάδης ήταν το κεντρικό πρόσωπο στη γαλλική πνευματική ζωή στη δεκαετία του ’50. Αυτό υποστηρίζει η πρώτη βιογραφία του, γραμμένη από το François Dosse.
Ο Καστοριάδης βρέθηκε μακριά από το βήμα στο οποίο επικρατούσε η φιλελεύθερη σκέψη, καθώς η δική του ήταν μια τοποθετημένη πολιτική σκέψη που δίνει μεγάλη σημασία στο ιστορικό και ανθρωπολογικό πλαίσιο. Ήταν ένας από τους διανοούμενους που αντιστάθηκε στην καταδίκη της επαναστατικής προοπτικής σύμφωνα με τον Dosse.
Η σκέψη του Καστοριάδη προτείνει ένα δρόμο που στηρίζεται στην αξία των κοινωνικών δεσμών και όχι στη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Ο Καστοριάδης ήταν πρωτοπόρος της σοβαρής κριτικής του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού. Η ομάδα και το περιοδικό που ιδρύει «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» ιδεολογικά και πολιτικά ασκεί δριμύτατη κριτική στο σοβιετικό μαρξιστικό μοντέλο, το οποίο χαρακτηρίζει «γραφειοκρατικό καπιταλισμό».
Ο Καστοριάδης υπερασπίζεται μια επανάσταση χωρίς εμφύλιο πόλεμο ή αιματοχυσία, με τροποποίηση των κεντρικών θεσμών της κοινωνίας, μέσα από τις δραστηριότητες της κοινωνίας.
Όλες οι εργασίες του, δαιδαλώδεις, αταξινόμητες, αναπτύσσουν έναν προβληματισμό σχετικά με τη δυνατότητα δημιουργίας της κοινωνικής και πολιτικής αυτονομίας. Από τη δεκαετία του ’50 για να καθορίσει την κοινωνία του αύριο και τον σοσιαλιστικό ορίζοντα, ο Καστοριάδης θεωρητικολογεί με αυτή την έννοια, ως το υπομόχλιο της φιλοσοφίας του: η αυτονομία, η οποία προϋποθέτει την ικανότητα των κοινωνικών φορέων για την αυτο-διαχείριση. Εξ ου και το ενδιαφέρον του στράφηκε στο θέμα της αυτο-οργάνωσης, ιδίως μέσω ενός γόνιμου διαλόγου με το βιολόγο Francisco Varela.
Στα μέσα της δεκαετίας του στρέφεται προς την ψυχανάλυση και αυτή τον οδηγεί σε μια καινούργια φιλοσοφική κατανόηση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του ανθρώπου, η οποία αποτυπώνεται στο κλασικό, πλέον, έργο του «Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας» (1975). Ο Dosse σημειώνει την επιρροή του Καστοριάδη όχι μόνο στο Μάη του 68, αλλά και σε όλα τα φοιτητικά κινήματα της δεκαετίας του 60.
Ο Καστοριάδης παρέμεινε πάντα πιστός στο ιδανικό της χειραφέτησης και το σχήμα της πνευματικής κριτικής. Ο François Dosse, απεικονίζει το προσωπικό και πνευματικό του πλαίσιο του ως μαντείου, ενός σοφού του παρόντος χρόνου που αφιέρωσε τη ζωή του στην ατομική και συλλογική χειραφέτηση, για να “αφυπνίσει τους συγχρόνους του από τον πολιτικό τους ύπνο.”
