Η Πρωτομαγιά κάθε χρόνο είναι ημέρα των εργατών, των αγώνων, των διεκδικήσεων. Δεν είναι αργία, είναι απεργία. Συγκεντρώσεις, πορείες, συνθήματα. Ημέρα που κανείς δεν ξεχνά.
Οι εργάτες όλου του κόσμου τιμούν την εξέγερση των εργατών του Σικάγου, της «μητέρας» των μαχών της εργατικής τάξης. Όλα άρχισαν τον Μάη του 1886 τότε που τα εργατικά συνδικάτα ύψωσαν το ανάστημά τους διεκδικώντας ωράριο στις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το βασικό αίτημά τους συνοψίζεται σε μια πρόταση: «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ελεύθερο χρόνο, 8 ώρες ύπνο».
Εκείνη την Πρωτομαγιά, πριν από 133 χρόνια, στη δυναμική πορεία πήραν μέρος περίπου 90.000 απεργοί, ενώ σε ολόκληρη τη χώρα συμμετείχαν στην απεργία πάνω από 350.000 εργάτες από 1.200 εργοστάσια των ΗΠΑ.
Άνδρες με τις γυναίκες και τα παιδιά τους ξεχύνονται στις λεωφόρους για να διαδηλώσουν ειρηνικά. Τρεις μέρες αργότερα, σε συγκέντρωση για τη συμπαράσταση των απεργών, στην πλατεία Χέιμαρκετ, οι αστυνομικές δυνάμεις παίρνουν εντολή να διαλύσουν τους διαδηλωτές.
Μια βόμβα που πέφτει στο μέρος των αστυνομικών πυροδοτεί το κλίμα. Τότε, αρχίζουν οι πυροβολισμοί και οι βιαιοπραγίες. Είναι ακόμα άγνωστος ο ακριβής αριθμός των θυμάτων, αφού πολλοί τραυματισμένοι έχασαν τη μάχη για τη ζωή.
Η Πρωτομαγιά όμως, ως εργατική γιορτή, καθιερώνεται κάποια χρόνια αργότερα, στις 20 Ιουλίου 1889 κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) στο Παρίσι, σε ανάμνηση εκείνου του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγου.
Στην Ελλάδα
Ο πρώτος εορτασμός της εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα έγινε το 1893 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη. Ο εορτασμός δεν έγινε όμως την πρώτη, αλλά τη δεύτερη μέρα του Μαΐου, αφού η 1η Μαΐου ήταν Σάββατο, εργάσιμη ημέρα. Έτσι, αποφασίστηκε να μετατεθεί την επόμενη μέρα, Κυριακή, για να μπορέσουν να συμμετάσχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι.
Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στο Παναθηναϊκό Στάδιο και σε ψήφισμά του ζητά 8 ώρες εργασία, αργία και ανάπαυση την Κυριακή και τέλος κρατική μέριμνα κι ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων.
Αποφασίζεται το ψήφισμα να επιδοθεί στον πρόεδρο της Βουλής επτά μήνες αργότερα, την 1η Δεκεμβρίου 1893. Η καθυστέρηση όμως του προέδρου να εκφωνήσει το ψήφισμα προκαλεί τις διαμαρτυρίες του Σταύρου Καλλέργη, ο οποίος κατόπιν εντολής του προέδρου συλλαμβάνεται, οδηγείται στη δικαστική αίθουσα όπου καταδικάζεται σε δέκα μέρες φυλάκισης.
Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, το 1911 πρωταγωνιστεί η Θεσσαλονίκη στη γιορτή της Πρωτομαγιάς.
Συγκεκριμένα, η Φεντερασιόν (Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης) με ιδρυτή και ηγέτη τον σοσιαλιστή Αβραάμ Μπεναρόγια και μέλη σοσιαλιστές εργάτες, προερχόμενους κυρίως από την προοδευτική εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης και διάφορους διανοούμενους, αναλαμβάνει τη διοργάνωση της εργατικής Πρωτομαγιάς στην πόλη.
Οι αστυνομικές δυνάμεις επεμβαίνουν και συλλαμβάνουν τους πρωτεργάτες, ανάμεσα σ΄αυτούς τον Μπεναρόγια, ο οποίος εξορίζεται στη Σερβία.
Στην Αθήνα, η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με πρωτοβουλία του Ν. Γιαννιού στο Μετς, με ίδιο σύνθημα της εξέγερσης του Σικάγου, «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο».
Την επόμενη αμέσως χρονιά, το 1912 γιορτάζεται και πάλι στο Μετς, ενώ περνάνε επτά χρόνια, το 1919, για να κατέβουν εργάτες στους δρόμους σε 12 ελληνικές πόλεις.
Το 1936 γράφονται οι μαύρες σελίδες στην ιστορία της Πρωτομαγιάς. Της ματωμένης Πρωτομαγιάς, όπως χαρακτηρίστηκε, όταν καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης αποφασίζουν να κατέβουν σε απεργία για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Από την 1η και έως τις 8 Μαΐου, οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις επεκτείνονται και σε Σέρρες, Δράμα, Ξάνθη, Βόλο.
Στις 9 Μαΐου ξεκινά γενική απεργία στη Θεσσαλονίκη, στην οποία συμμετέχουν και άλλοι κλάδοι σε ένδειξη συμπαράστασης στους καπνεργάτες. Οργανώνονται συλλαλητήρια και πορείες, ενώ άνδρες της Χωροφυλακής προσπαθούν να εμποδίσουν τους διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο.
Με πυροβολισμούς προσπαθούν να διαλύσουν και άλλες συγκεντρώσεις σε διάφορα σημεία της πόλης. Στη συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβολούν και σκοτώνουν 8 εργάτες. Σ’ αυτό το σημείο έχει στηθεί το Μνημείο του Καπνεργάτη.
Συνολικά οι νεκροί φτάνουν τους 12 και οι τραυματίες τα 300 άτομα. Ο θρήνος της μητέρας πάνω από τον νεκρό γιο της, που απαθανατίστηκε από τον φωτογραφικό φακό, ενέπνευσε τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο, στο έργο «Επιτάφιος».
Το 1937 καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά ως «Ημέρα Εορτασμού της Εργασίας», ενώ η Πρωτομαγιά του 1944 ήταν η ημέρα που επιλέχθηκε από τους Γερμανούς κατακτητές για την εκτέλεση 200 φυλακισμένων κομμουνιστών, εξόριστων από την εποχή του Μεταξά στην Ακροναυπλία και αλλού.
Η ομαδική εκτέλεση ήταν αντίποινα για τον θάνατο Γερμανού στρατηγού και τριών συνοδών του στις 27 Απριλίου του 1944, σε τοποθεσία κοντά στους Μολάους Λακωνίας.
Οι 200 της Καισαριανής μεταφέρθηκαν απ’ το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, όπου ήταν κρατούμενοι, στο σκοπευτήριο της Καισαριανής και εκεί εκτελέστηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.
Μια χρονιά μετά, το 1945 η Πρωτομαγιά γιορτάστηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όπως και το 1946 που ήταν μια ανοιχτή συγκέντρωση- η τελευταία πριν ξεσπάσει ο Εμφύλιος.
Το 1975 έγινε η πρώτη συγκέντρωση μετά τη δικτατορία, στην Πλατεία Κοτζιά όπου γιορτάστηκε η εργατική Πρωτομαγιά και ακολούθησε πορεία στο Πολυτεχνείο, ενώ η Πρωτομαγιά του 1976 σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του Αλέκου Παναγούλη.
Φέτος, για άλλη μια χρονιά τα συνδικάτα της χώρας καλούν τους εργαζομένους να συμμετέχουν μαζικά σε απεργιακές συγκεντρώσεις και να δώσουν το αγωνιστικό τους «παρών» για να μην ξεχαστούν οι αγώνες που δόθηκαν για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
